پناهجویان

نویسنده: بصیر آهنگ

بیستم ژوئن برابر است با روز بین المللی پناهنده، اکنون شصت سال می گذرد از اولین روزیکه برای اولین بار در تاریخ روزی را برای انسانهای آواره نام گذاری واز آن تجلیل کردند. روز بین المللی پناهنده در بیستم جون ۱۹۵۱ در اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد مطرح و تصویب شد. برای اولین بار در بیستم ژوئن سال ۲۰۰۱ میلادی از این روز تجلیل به عمل آمد.

شاید هدف از نام گذاری این روزجلب توجه بیشتر به پناهندگان به عنوان کسانی که از یک وضعیت نا بسامان اجتماعی فرار و محل دیگری برای موجودین و زیست جستجو می کنند بوده باشد. اما با گذشت شصت سال از نام گذاری این روز، تا هنوز کشورها ومردمان میزبان پناهجویان کمتر توجهی به آن نموده اند. با گذشت شصت سال هنوز هزاران انسان آواره وخانه به دوش در کشور های مختلف جهان در وضعیت نابسامانی بسر می برند.

پناهنده گان در کشور های مختلف از سوی دولت میزبان مورد تبعیض قرار می گیرند وهمیشه به عنوان انسانهای درجه سوم از حقوق وامتیازات بسیار ناچیزی برخوردارند. گرچه موارد زیاد وجود دارد که باید به آن پرداخته شود تا عملکرد سازمانهای مؤظف به حمایت از حقوق پناهجویان و مکلفیت کشورهای میزبان روشن گردد واز طرف دیگر عوامل که باعث نگرانی ملت های میزبان می شود را نیز مورد بحث قرار داد، اما در این نوشته کوشش می شود که تنها به وضعیت فعلی پناهنده گان افغانستانی دربعضی از کشورها به شکل فشرده روشنی انداخته شود.

عوامل عمده افزایش مهاجرت در وضعیت کنونی،جنگ، خشونت و نقض گسترده حقوق بشر است

امسال از روز بین المللی پناهنده در شرایطی تجلیل به عمل می آید که جنگ های دوامدار، خشونت، فقر و بی عدالتی صدها هزار انسان را از کشورهای مختلف مجبور به ترک خانه های شان کرده است. آمار ها نشان میدهد که در سال جاری نسبت به سالهای گذشته، جغرافیای جنگ، ترور، خشونت و نقض حقوق بشر به شکل غیرمنتظره وسعت پیدا کرده و به همین میزان گراف مهاجرت نیز بالا رفته است.

آمارها نشان میدهد که خشونت ها در کشورهای شمال افریقا باعث شده است که ملیونها نفر خانه های شان را ترک نموده وبه کشورهای دیگر سرازیر شوند. همین طور از کشورهای افغانستان، پاکستان، ایران، عراق وسوریه نیز هزاران تن به علت جنگ وخشونت آواره گردیده اند. اکنون بخاطر توضح بیشتر این موضوع مروری بر وضع هر کشور می کنیم که افغانستان از بارزترین نمونه های آنست.

افغانستان
گرچه آوارگی مردم افغانستان تاریخ دور ودرازی دارد ولی در کل سال ۱۸۹۰ را می توان سر آغاز تاریخ آوارگی در افغانستان نامید. دراین سال که عبدالرحمن جابر تصمیم گرفت برای ضمانت حکومت قبیلوی وفاشیستی اش دست به پاکسازی کشور از وجود اقوام دیگر ساکن بزند. این حاکم خونخوار وجابر افغان با راه اندازی جویبار خون در مناطق هزاره نشین وشمال کشور هزاران انسان بی گناه را از دم تیغ کشید.

به همین سبب بود که صد ها هزار انسان از ترس این حاکم مستبد افغان پا به فرار گذاشته وکشور را ترک کردند. امیر خونخوار بازهم به این اعمال وحشیانه وغیر انسانی اش اکتفا نکرد و اقوام دیگر را مجبور به کوچ اجباری کرد.

خشونت، استبداد وکوچ اجباری در افغانستان در طول تاریخ توسط حاکمان افغان ادامه داشته است ومردم این دیار در همه ادوار تاریخ امید و آرزوی شان را برای خلاصی از سایه خشونت وستم در بیرون از مرزهای این کشور جستجو می کرده اند.

پس از جنایات ضد بشری عبدالرحمن که باعث مهاجرت گروه عظیمی از شهروندان هزاره از افغانستان گردید، دوره اشغال افغانستان توسط ارتش سرخ شوروی درسال ۱۹۷۸ نیز ملیون ها انسان افغانستانی را مجبور به فراراز کشور نمود. دراین دوره علاوه از آتش جنگ در نقاط مختلف کشور، بین مجاهدین و نیروهای دولتی با حمایت ارتش سرخ، مردم افغانستان به بهانه های مختلف چون ارتباط با مجاهدین و خلقی بودن وجاسوس بودن وغیره توسط دو طرف در گیر کشته شدند. درهمین سالها بود که مردم افغانستان به شکل بی سابقه ی طعم تلخ شکنجه ، زندان، ترور وزنده به گور شدن را چشیدند. پس از ختم این دوره چند صباحی نگذشه بود که گروه های مختلف جهادی پس از سقوط حکومت داکتر نجیب مثل مارهای زخمی برای به دست آوردن قدرت به جان هم افتادند و با راه اندازی حمام خون در کشور باعث گسترش وتشدید امواج مهاجرت در کشور شدند.

مجاهدین وبه خصوص منفعت طلبی ومردم ستیزی برهاالدین ربانی در این در دهه هفتاد برعلاوه کشته شدن هزاران انسان بی گناه، ویرانی افغانستان و آواره شدن ملیون ها نفر از این کشور، افغانستان زخمی وتکه وپارچه را تسلیم گروه انسان ستیز و وحشی طالب کرد تا تاریخ این کشور با بزرگترین اعمال ضد بشری این گروه وکشتار بیرحمانه انسانها در تاریخ بشریت ثبت گردد. از این رو می توان به صراحت گفت که اعمال خائنانه برهاالدین ربانی بزرگترین عامل در بوجود آمدن گروه انسان ستیز و وحشی طالبان بود که تا هنوز هم مردم افغانستان نتوانسته است از شر این آفت نجات یابند.

درزمان حکومت برهان الدین ربانی تنها در کابل ۶۶ هزار انسان بی گناه از دم تیغ جلادان گذشت و پایتخت کشور به بزرگترین صحنه ی اعمال ضد بشری تبدیل شد.

پس از سپردن افغانستان به دست گروه متحجر وانسان ستیز طالبان و گسترش اعمال ضد بشری وقتل عامهای گسترده در سطح کشور، سیاست زمین سوخته توسط این گروه تروریستی سبب شد که عده ی زیادی بازهم خانه وکاشانه ی خود را ترک نموده وبه دیار غربت پناه ببرند. خشونت های گسترده وضد بشری، قتل عام وتبعیض های مذهبی وزبانی در این دوره بزرگترین عوامل مهاجرت مردم افغانستان بود.

اما پس از سقوط این گروه انسان ستیز و با آمدن نیروهای بین المللی به افغانستان، تصور می شد روز های غربت وبیچارگی مرد م افغانستان د ر دیار بیگانه وشکنجه زخم زبان دراردوگاه های فاشیستی کشورهای ایران وپاکستان پایان یافته است. همین تصور باعث شد تعداد قابل توجه از آوارگان افغانستان با شور واشتیاق دوباره به وطن بازگشتند، تا با تحمل رنج ومصیبت به بازسازی کشور شان سهم بگیرند. ولی این امید وآرزوی های مردم افغانستان پس از مدت کوتاهی به خاطر سیاست های قبیلوی حکومت حامد کرزی رنگش را باخت وروند فرار از دیار دوباره به شکل گسترده ی آغاز یافت.

در این دوره که با آمدن “جامعه ی جهانی” برای کمک به مردم افغانستان، احتمال می رفت به زودی کشور به سوی پیشرفت وتوسعه حرگت کند و زمینه یک زندگی آبرومندانه و آرام برای شهروندان افغانستان فراهم شود؛ وی حیفاکه با سیاست های قبیلوی وفاشیستی تیم حامد کرزی دوباره به پرتگاه سقوط سوق داده شد.

حامد کرزی وتیم درباری اش برعلاوه حیف ومیل ملیارد ها دالر سرازیر شده از خارج بزرگترین رکورد اختلاس، بیکاری ، فقر و بی عدالتی را در تاریخ کشور ثبت نمود.

علاوه براین، سیاست های قوم محورانه و چراغ سبز حامد کرزی وحلقات مافیایی درباری اش، به گروه تروریستی طالبان وبرادر خواندن این گروه از سوی شخص کرزی، باعث شد گروپ های مختلف ترور و وحشت دوباره در کشور رشد نموده وصحنه های غمناکی را با قتل انسانهای بی گناه در کشور بوجود بیاورند. همچنان همین سیاست مردم ستیز باعث شد افغانستان مقام پنجم را در لیست کشورهای فقیر جهان نصیب گردد.

اکنون افغانستان توسط کرزی و برادرانش به بزرگترین صحنه غارت، چپاول و ترور تبدیل شده که روزانه خون ده ها انسان بی گناه توسط طالبان( برادران حامد کرزی) در نقاط مختلف کشور ریخته می شود.

درشرایط کنونی شهروندان افغانستان هیچگونه مصونیت جانی ومالی ندارند. طوریکه هرکسی وقتی صبح از خانه بیرون می شود ده۰ درصد امید زنده برگشتن برایشمیسر است و بس.

ترس از مواجه شدن با حملات انتحاری، ترور واختطاف، کابوس های هستند که حتا خواب را هم از شهروندان کشور گرفته است. از سوی هم افراد مسلح به نام کوچی چندین سال است که با حمایت مستقیم دولت حامد کرزی در نقاط مختلف افغانستان از جمله در مناطق مرکزی وهزاره نشین کشور هجوم برده ودست به قتل غارت وتجاوز و تخریب می زنند ومردم را مجبور به ترک خانه و کاشانه شان می کنند.

علاوه براین از برکت حامد کرزی و “بردارن” انسان ستیزش هم اکنون افغانستان رکورد بد ترین جا برای زنان را در تاریخش ثبت نموده و سالانه ۱۹ هزار زن به خاطر نداشتن دست رسی به دوا ودرمان جان شان را از دست می دهد.

با توجه به این عوامل کشور افغانستان در دوران حکومت حامد کرزی به جهنمی برای شهروندانش تبدیل شده است وهیچ امیدی در این کشور برای زندگی کردن باقی نمانده است. به همین سبب است که از سال ۲۰۰۹ تا کنون بیش از ۲۰۰هزار نفربه شمول کودکان وزنان از این کشور فرار نموده اند.

در حالیکه سازمانهای خیریه که با پناهجویان افغانستان در کشورهای مختلف از جمله یونان گراف مهاجرت مردم افغانستان را وحشت ناک می خوانند اما حکومت افغانستان هیچ توجهی به این مسئله نداشته است.

حامد کرزی وتیم مافیایی در بارش در حالیکه افغانستان را به جهنمی برای شهروندانش تبدیل نموده اند، در بیرون از مرزهای کشور نیز بلای جان مردم شده است. طوری که شاهد هستیم از سال ۲۰۰۹ به این سو نماینده های حکومت کرزی در کشور های مختلف،خواستار برگرداندن پناهجویان به جهنم افغانستان شده وبا عقد قرار داد های شرم آور کوشش کرده است مانع اقامت پناهجویان در کشورهای دیگر شوند. نمونه های این اعمال شرم آور را می توان در بروتوکول وزیر مهاجرت حامد کرزی با دولت استرالیا برای برگشت پناهجویان از این کشور یا د آوری کرد.

پس از درخواست های مکرر حامد کرزی از کشورهای مختلف اروپایی واسترالیا برای برگشت پناهجویان افغانستان، هم اکنون هزاران پناهجوی در برزخ ناامیدی وجهنم حقارت، توهین وبی خانمانی در کشورهای مختلف دنیا به سر می برند.

وضعیت پناهجویان افغانستان در ایران وپاکستان

دو کشور همسایه ایران و پاکستان که در تحولات و جنگ های داخلی افغانستان سهم قابل ملاحظه ی داشته اند، از سویی تعداد زیادی از پناهجویان افغانستانی نیز در همین کشورها در سایه ترس و امید زندگی می کنند. طبق آمار ها هم اکنون نزدیک به چهار ملیون پناهجوی افغانستان در کشور ایران و پاکستان زندگی می کنند، در حالیکه از هیچ گونه حقوق انسانی وشهروندی برخوردار نیستند. پناهجویان در این کشورها مجبور اند، تمام سختی ومشکلات را تحمل کنند تا در امان باشند. اما حکومت های متعصب و افغان ستیز این دو کشور همسایه در حالیکه این پناهجویان را از تمام حقوق انسانی وشهروندی شان محروم ساخته اند، حتا به کودکان این پناهجویان حق تحصیل را در مکاتب نمی دهند.

از سوی هم پناهجویان افغانستان در این دو کشور همسایه، با وجود تحمل تحقیر، توهین و زخم زبان، توسط پلیس ونیروهای نظامی این کشورها به شکل خود سرانه بازداشت وشکنجه می شوند.

گفته می شود سالانه ده ها نفر پناهجوی افغانستان در اردوگاه های ایران و پاکستان در اثر شکنجه می میمیرند ویا هم برای ابد معیوب می گردند.

حمیدالله یکی از پناهجویان افغانستانی که چند سال پیش در اردوگاه “سنگ سفید” ایران زندانی بوده است می گوید، صد ها نفر از پناهنده گان افغانستان در اثر شکنجه نیروهای انتظامی ایران در اردوگاه های این کشور دیوانه شده اند.

حمید الله هم چنین می گوید که در سال ۱۳۷۷ خورشیدی زمانی که در افغانستان از شر طالبان جایی برای زندگی باقی نمانده بود، به مردم شکل سیل آسا به طرف ایران می آمدند وبه محض رسیدن به خاک ایران، توسط نیروی انتظامی این کشور دستگیر وبه زندان انداخته می شدند. او می گوید در همین سال در اردوگاه سنگ سفید حادثه ی غمگین و وحشت ناکی اتفاق افتاد که تاهنوز هیچ کسی به آن به طور دقیق نپرداخته است. اومی افزاید که در اثر هجوم سیل آسای پناهجویان افغانستانی به سوی ایران، این اردوگاه از پناهجویان پر شده بود به همین خاطر حکومت ایران از هجوم تعداد زیاد پناهجوی افغانستانی به خشم آمده وبه مسئولین این اردوگاه دستور داده بود تا برای چند روز به هیچ پناهجویی نان وآب داده نشود. پس از عملی شدن این طرح، سه روز زندگی بی نان وآب پناهجویان افغانستانی که تعداد آنها بالای ۴۰۰ نفر بود از ترس مرگ دست به تظاهرات زده ودر وپنجره را شکستند تا از آنجا فرار کنند.

درجریان همین تظاهرات انتظامات اردوگاه به سوی پناهجویان تیراندازی کرد وتعدادی را کشت. این بود که پناهجویان به خشم آمده وبا انتظامات در گیر شدند. پس از درگیری ده دقیقه ی چون تعداد پناهجویان زیاد بود، آنها انتظامات اردوگاه را خلع سلاح نموده وهمگی از آنجا فرار کرده وبه کوه ها پناه بردند.

پس از فرار این تعداد پناهجو، حکومت ایران به ارتش ونیروهای کماندوی این کشور دستور داد که پناهجویان را در کوه ها دنبال نموده وهمه را تیر باران کنند. نیروهای ارتش ایران در آن زمان تمام آن عده از پناهجویان فراری در کوه ها شکار نموده وتیر باران کردند. اکنون که ۱۳ سال از این حادثه می گذرد تاهنوز به این قتل عام پناهجویان توسط حکومت ایران توجه صورت نگرفته است. حمیدالله می گوید خیلی ها می دانند که تمام اجساد این پناهجویان در نزدیکی اردوگاه سنگ سفید در یک قبر دسته جمعی زیر خاک شده اند ودولت ایران برای پوشاندن این جنایت، روی همین قبر دسته جمعی اکنون یک میدان ” هلی کوپتر” درست نموده تاکسی نتواند حتا نشانی از این اجساد پیدا کند.

با این حال هم اکنون هزاران تن از پناهجویان افغانستانی در کشورهای ایران و پاکستانی زندانی هستند وسال گذشته حکومت ایران ۳ هزار پناهجوی افغانستان را که به جرم های مختلف در زندان به سر می برند به اعدام محکوم کرد.

حمیدالله در باره می گوید که اکثر این افراد که مرگ محکوم شده اند هیچ جرمی را مرتکب نشده اند. او می افزاید که نیروهای انتظامی ایران در نقاط مختلف این کشور مهاجرین را خودسرانه بازداشت نموده ودر بدل آزادی از آنها مبالغ هنگفت می خواهند. حمید می گوید مخصوصا در ایام بهار کسانی که در شهرستانهای ایران توسط نیروی انتظامی بازداشت می شوند باید تا یک ملیون تومان برای آزادی شان بپردازند وگرنه ماموران انتظامی برای آنها پرونده های سنگین می نویسند و روانه زندان می کنند. حمید می افزاید، هرگاه مهاجرافغانستانی وقتی در ایران به زندان انداخته شود، ولوهیچ کاری هم نکرده باشد حسابش ختم است.

مهاجر نه می تواند وکیلی داشته باشد نه کسی می تواند ملاقاتش بروند ودر اخیر هم محاکمه ی “صحرایی” می شود وخودش اصلا نمی داند چه کاری کرده است. حمید می گوید در پاکستان هم وضعیت همین طور است یعنی مهاجر به بهانه های مختلف بازداشت و زندانی می شوند ولی در آنجا فقط پول مطرح است و پولیس پاکستان تا آخیر تلاش می کند پول از مهاجر بگیرد ولی وقتی دید که این مهاجر چیزی ندارد که به او بدهد آزاد می شود. به جز عده معدودی که توسط پولیس های فاشیست ومتعصب دستگیر می شوند وبه زندان انداخته می شوند افراد دیگر به اندازه ی ایران زجر نمی کشند.

پناهجویان در ترکیه

علی حکمت جوان افغانستانی که در ترکیه با پناهجویان همکاری می کند می گوید که برخورد دولت ترکیه وکمیسیاری عالی سازمان ملل در امور پناهجویان در این کشور با پناهنده گان افغانستان به شدت تبعیض آمیز است. حکمت می افزاید که نزدیک به سه هزار فامیل افغانستانی که در سه سال گذشته از افغانستان فرار نموده اند به دفتر کمیسیاری عالی سازمان ملل متحد در امور پناهنده گان در ترکیه درخواست پناهندگی نموده اند تا به کشورهای دیگر فرستاده شوند. اما با گذشت سه سال به اکثر پرونده های این پناهجویان هیچ گونه توجهی صورت نگرفته ودر موارد زیادی حتا نوبت مصاحبه ی آنها نیز به دیگران داده شده است.

حکمت می گوید پناهنده گان ایرانی وعراقی در اینجا پس از شش ماه جواب می گیرند وبه کشور دیگری می روند ولی به پناهجویان افغانستان هیچ توجهی نمی شود. حکمت در حالی که از برخورد دولت ترکیه به شدت ناراض است می گوید، در حالیکه پناهجویان هیچ منبع عایداتی ندارند وبرای ما یحتاج کودکان شان نیاز به پول دارند به آنها اجازه ی کار داده نمی شود وحتا در مواردی اجازه گشت وگذار به شهرهای دیگر هم داده نمی شود.

او می گوید ما چند وقت پیش در نظر داشتم نماینده های پناهجویان از شهرهای مختلف در آنکارا جمع شوند تا برای یک اعتراض در مقابل این بی عدالتی ها تصمیم گیری شود ولی به نماینده پناهجویان در شهر “وان” اجازه آمدن به آنکارا داده نشد و وقتی خیلی اصرار کردیم برایش اجازه سفر دو روزه دادند که با دو روز او نمی توانست به آنکارا برسد در حالیکه برای جلسه وبرگشتش حداقل نیاز به یک هفته اجازه سفر داشت.

وضعیت پناهجویان در یونان

یونان که پناهجویان آنرا دروازه ی اروپا می دانند در سه سال اخیر شاهد حضور ده ها هزاره پناهجوی افغانستانی بوده است. داستان مهاجرین افغانستان در این کشور تراژیدی های غمناکی را حکایت می کند. پناهجویان به امید اینکه به اروپا برسند تمام دار وندار شانرا به قاچاقبران انسان می دهند تا به یونان برسند. اکثر آنها وقتی به یونان میرسند دیگر پولی برای ادامه سفر ندارند وناچار در آنجا گیر می مانند. از سوی دیگر برخورد دولت یونان که به شدت با بحران اقتصادی دست وپنجه نرم می کند با پناهجویان به شدت خشمگین وغیر انسانی می باشد. پناهجویان در این کشور برعلاوه اینکه باید سختی های غربت وبی خانمانی را تحمل کنند از طرف نیروهای دولتی بازداشت وشکنجه می شوند. برعلاوه برخورد غیر انسانی نیروهای دولتی، گروپهای فاشیستی یونان نیز در نقاط مختلف این کشور بالای پناهجویان حمله نموده وآنان را لت کوب می کنند.

اما با همه ی این مشکلات آمار پناهجویان افغانستانی در این کشور همه ساله در حال افزایش است. نظر به راپور وزارت داخله ی یونان، سال گذشته نزدیک به ۱۹ هزار پناهجوی افغانستانی وارد یونان شده اند که در میان آنها زنان وکودکان نیز شامل هستند. طبق گزارشهای موسسات خیریه در سال جاری تاکنون نزدیک ۱۱ هزار پناهجوی افغانستانی به یونان رسیده اند.

به این پناهجویان در حالیکه از طرف دولت هیچ کمکی صورت نمی گیرد مجبوراند در خیابانها وپارک ها زندگی کنند وبرای به دست آوردن غذا نیز مجبورند روز سه بار در جلوی کلیسا ها صف بکشند. هم اکنون صدهاخانواده ی پناهجو در پارکهای آتن زندگی می کنند و وضعیت کودکان آنها به شدت نگران کننده است. از سوی هم موسسات خیریه در بندر پاترا اعلام کرده اند که تعداد پناهجویان افغانستانی درآنجا در حال افزایش است.

تعداد پناهجویان افغانستانی که در یک جنگل در بندر پاترا زندگی می کنند نظر به معلومات سازمانهای خیریه، بالای ۸۰۰ نفر می رسد. این تعداد پناهجو روزانه در جنگل مخفی می شوند وشبانه در خیابانهای بندر پاترا کوشش می کنند خود را در لاری های باربری که از آنجا توسط کشتی به ایتالیا انتقال داده می شوند، مخفی سازند.

گذشتن از مرز های ترکیه به سوی یونان واز یونان به سوی ایتالیا به شدت خطر ناک است واز سال گذشته تا حال در این دو مسیر نزدیک به ۲۰۰ پناهجوی افغانستانی جانها ی شانرا از دست داده اند.

از سویی هم ماندن در یونان برای پناهجویان افغانستانی عواقب خطر ناکی دارد. آمار ها نشان می دهد، آن عده از پناهجویان که به دلیل مشکلات اقتصادی نتوانسته از یونان به کشور های دیگر بروند با گذشت زمانهای طولانی، به مواد مخدر روی آورده اند. گفته می شود هم اکنون نزدیک به ۲۰۰ پناهجوی افغانستانی که در کشور یونان معتاد شده اند در وضعیت بسیار نگران کننده ی بسر می برند.

از سوی دیگر تعداد از پناهجویان که بارها کوشش کرده اند خود را از یونان خارج کنند ولی موفق به این کار نشده اند، به خاطر ناامید دست به خود کشی زده اند. از سال ۲۰۰۹ تا کنون نزدیک به ۴۰ تن در شهر های مختلف یونان خود کشی کرده اند.

خارج شدن از یونان نیز برای پناهجویان پایان مشکلات نیست

در سه سال گذشته در اکثر کشور های اروپایی، سیاست بسیار سختگیرانه ی در قبال پناهجویان اتخاذ شده اند. بحران اقتصادی شدید در اکثر کشورهای اروپایی واز طرفی هم، ترس ایجاد شده از ناحیه اسلام گرایان تندرو و تروریزم مشکلات مهاجرین کشورهای اسلامی در اروپا را دو چندان نموده است.

به این اساس یک پناهجوی افغانستان وقتی با تمام این مشکلات به اروپا می رسد باید سالها به عنوان انسان درجه سه و درجه دو زندگی کند تا بعد از تحمل تمام سختی ها بتواند زمینه ی یک زندگی آرام را در این کشورها برای خود مهیا کند.

منبع: کابل پرس | افغانستان پرس

شبکه ی سرتاسری مردم هزاره