محمد عوض نبی زاده
شبکه سر تاسری مردم هزاره: صدمین سالیاد تولد زنده یاد براتعلی تاج فرخنده بادو روانش شاد- یا دش زنده وخاطراتش جاویدباد.
تاریخ افغانستان همواره باخون واستبداد وواقعیتهای ظا لمانه رقم خورده ونظامهای استبدادی،مشبوع ازنمادی بیدادگریست که فریاد قربانیان بیعدالتی هنوزهم درین سرزمین طنین اندازبوده زیراحکومتها جلوه های خاندانی وقبیلوی داشته ودرطی مدت سه صدسال، اخیروحدت ملی مردم افغانستان قربانی برتری جوئیهای خاندانی وقبیلوی, تبعیض قومی، زبانی ومذهبی وگرفتارجنگها- قتل, خشونت ,آتش وخون,شقاق ونفاق گردیده است وافغانستان رامیتوان گورستان آرمانهای ترقیخواهانه وسرزمین نفرین شده بحساب آورد.
افغانستان درتاریخ معاصرخویش شاهد مبارزات مشروطه خواهان اول– دوم وسوم وجنبیشهای دموکراتیک دههء شصت میلادی بوده اند چنانچه یکی ازمشروطه خواهان اول درهنگام شکنجه شدن گفته بود که زحمت مرگ ما،چند دقیقهء بیش نیست؛ولی زحمت محا سبه با مستبدین ابدی خواهد بود-ولی متأسفانه حکام افغانستان بعدازهرغسل خون وآتش همان پیراهن چرکین گذشتهءاستبدادقومی ووابستگی خارجیرابه تن جامعه مینمایند تا درجه درک وشناخت سیاسی،پائین مردم کشورراازدشمنان داخلی وخارجیش بنمایش بگذارندگرچه مردان شجاع – جسورومبارزاین سرزمین درزمانه های مختلف توانستند بنیادستم وبیداد گری ملی، رابه چالش بکشند وصدها انسان مبارزبرای تحقق عدالت اجتماعی با اشکال وافکارگوناگون سیاسی علیه استبداد وبیعدالتی رزمیده اندکه هرکدام نقش ورسالت فدا کارانه وجانبازانهءخودهارادرین راه ایفاء نموده است،که میتوان ازمبارزات دادخواهانهء برخی ازچهره های پیشگام مردم هزاره درین نهضتهای ضد استبداد واستعماریاد آوری نمود:-
درویشعلی خان هزاره نایب الحکومه هرات ونگهبان سرحدات غربی درحکومت احمد شاه درانی-بنیادعلیخان هزاره مدافع سرحدات شمالغربی کشور- کرنیل شیرمحمد خان هزاره قهرمان وفاتح واقعی جنگ میوند- میریزدان بخش بهسودی مبارزایمان ومقاومت دربرابرمظالم حکومت امیردوست محمد خان- محمدعظیم بیگ سه پای رهبروپیشوای قیام کننده گان مردم هزاره وبرگزارکنندهءاولین جرگهء عمومی میران هزاره درهزاره جات که درمقابل قوای مهاجم امیرعبدالرحمن خان فدا کارانه رزمید وبخاطر منافع مردمش ازامتیازات لقب سرداری ومعاش مستمری صرفنظرنمود.فیض محمد کاتب هزاره یکی ازمورخین برجسته ونامدارکشور-شهید عبدالخالق هزاره قهر مان ملی ومبارزضد استبداد خاندان آل یحیی- فرقه مشرفتح محمد خان میرزاد یکی ازمبارزین مشروطیت سوم وفاتح کوتل اونی که بیش از۱۴-سا ل زندان راگذشتاند.
سید احمد شاه نورکه مدت سیزده سال زندان را بجرم همدستی با عبدالخالق قهرمان سپری کرد-محمد ابراهیم خان گاو سواریکی ازمبارزین ملی وعضورهبری حزب اتحاد که بیش ازده سال زندانی وبا قیام ضد استبدادیش ما لیهء ظالمانهء روغن رااز بالای مردم هزاره جات لغوورفع نمود-براتعلی تاج یکی ازمبارزین دموکرات ومشروطه خواه ویکی ازاعضای برجسته رهبری حزب وطن وموسیس شرکت سهامی هزاره درکابل-علامه سید اسمعیل بلخی یکی ازمبارزین ضد تبعیض واستبدادورهبرحزب اتحاد-استاد عبدالعلی مزاری یکی ازمبارزین راه عدالت وبرابری ملی ویکی ازرهبران برجستهءسیاسی ومخا لف آشتی ناپذیرانحصارقدرت بیک قوم خاص بودند.
مردم حق شناس افغانستان مبارزات فداکارانه جنبشهای ترقیخواهانهء مبارزین ملی کشوررابه دیدهءقدرنگریسته وارج میگذاردکه شادروان براتعلی تاج یکی ازمبارزین مشروط خوا ه با استواری بینظیری چون کوه های بابا پامیروهندوکش درتسلیم ناپذیری به زور،زروتذویردرمیان مردم کشورشهرت یافت.زنده یاد براتعلی تاج فرزند نوروزعلی هزاره درسا ل ۱۲۸۹–هجری شمسی دردره ترکمن ولسوالی سرخپارسای ولایت پروان بدنیا آمد بعد ازوفات پدردردره ترکمن – براتعلی تاج راهی شهرکابل شد وبه حمایت مامایش که درکابل نانوائی داشت توانست به مکتب برود ودرسال ۱۹۲۸– میلادی جهت تحصیلات عالی به ترکیه اعزام گردید.
بعد ازختم تحصیلات عالی دررشته حقوق وعلوم سیاسی درسال ۱۹۴۱– میلادی به وطن برگشت ودرماه جدی سال ۱۳۲۹شمسی یکجا بامیرغالم محمد غبار,سرورجویا- میر محمد صدیق فرهنگ,فتح محمد میرزاد فرقه مشرنورالحق هلمندی وعبدالحی عزیز-اساس حزب وطن را گذاشتند که رهبری هستهء مرکزی حزب وطن متشکل ازمیرغلام محمد غباربه عنوان رئیس ومنشی عمومی حزب,سرورجویا ,میرمحمد صدیق فرهنگ , فتح محمد میرزادفرقه مشر نورالحق هلمندی ,عبدالحی عزیز ,محمد اکبر پامیر,علی احمد نعیمی,حاجی عبدالخالق,عبذالحلیم عاطفی,میرعلی احمد شامل وعلی احمد خروش بودندومرحوم تاج درسال۱۳۳۱,شمسی باهمفکران جنبش مشروطیت سوم درجمله رهبران وفعالان طرازاول حزب وطن زندانی .و در۳۱ ماه اسد سال ۱۳۴۰ شمسی تقریبا بعدازده سال اززندان آزادگردید.
زنده یاد تاج دراوائیل سال ۱۳۲۹ شمسی همراه با یکتعداد ازدوستان وهمفکرانش شالوده شرکت سهامی هزاره جات را گذاشت وشرکت مذکورمواد ارتزاقی، صنایع دستی مانند روغن حیوانی، پوست، برگ ، پشم وغیره راازمناطق هزاره نشین به بازار کابل عرضه وضروریات اهالی را ازکابل به هزاره جات انتقال میداد.شهید فرقه مشر فتح محمد خان میرزاد یکی دیگرازبنیان گزاران حزب وطن برای نگارنده درمورد شرکت سهامی هزاره جات میگفت که:-مالیهء روغن براساس قیام فداکارانهء مرحوم محمدابراهیم خان گاوسوارازشانه های نحیف مردم هزاره جات لغو ورفع گردیده بود ولی چندین نوع مالیات کمرشکن دولت مستبد هنوزهم برمردم هزاره جات تحمیل میشد که عبارت ازمالیه خسبوری:-
تحت نام عشر،ذ کات ومالیه گندم اززمینهای مزروع آبی وللمی یا دیمه ازده سیر یک سیرومالیهء شاخ پولی که ازهرراس گاو چهارافغانی اسپ والاغ ۵ افغانی بزوگوسفند ۲ افغانی ومالیهء سرپولی :دربرابرهریک نفربدون تفاوت سن وجنس از۵ الی۷ افغانی ومالیه گندم گدام: که درمقیاس ۷۰۰ الی ۱۰۰۰ هزارخروارحواله وعلاوه برآن گاهی ۴۰ الی ۴۵ هزارسیرگندم بنام خوش خریدی حکومت حواله میشد ومالیهء سرچربی« بی بی» یا چادرملکه که برطبق میل حکام اخذ میشد وبرعلاوه ءهمهء،آنها مالیهء زمین نیزازمالکین زمین درهزاره جات تحصیل میگردید ودرضمن چراگاههاوزمین های زراعتی آبی ود یمهء مردم دراثر تهاجم کوچیها زیر پای رمه ها واحشام آنان به بیابان تبدیل و-مالداری وزراعت مردم هزاره جات به نیستی ونابودی وتباهی ومرگ تبدیل میشدند ونظام استبدادی کارد رابه استخوان مردم میرسا نید ند وجبرامردان فداکارهزا ره جات مبارزات دادخواهانه را برضد نظامهای استبدادی بلند میکردند و به زندانها و سیاه چا لها میرفتند تا تاریخ را به مسیرانسانی تررهنمون شوند.
با درنظرداشت این گونه مظالم تباه کن حکومتهای استبدادی بالای مردم هزاره جات زنده یاد تاج میخواست با تاسیس شرکت سهامی هزاره جات تجارت طبیعی را برای تبادله مواد تولیدی هزاره جات به شهرکابل ودیگرشهرهای کلان کشور فراهم نماید چون دولت رشد شرکت هزاره جات را به زیان خود احساس میکرد که دراثردسیسه وکارشکنی مقامات دولتی بعد ازسپری شدن چند مدت کوتاه شرکت هزاره جات ورشکست گردید.
شادروان تاج دراوائیل ماه اسدسال ۱۳۴۲شمسی درجریان مسافرت هزاره جات وفات نمودامادرگذشت مرموزونابه هنگام شادروان تاج یکی شخصیتهای،خدمتگارمردم که ﻨﻪ ﺘﻨﻬﺎ ﺘﮐﺎنﺪﻫﻨﺪﻩ ﺒﺮﺍﻯ خانواده ﻮﺪﻮﺴﺘﺎﻨﺶﺒﻮﺪ،بلکه ﻀﺎیعه جبران ناپذیرﺮﻮﺤﻰ ﺒﺭﺍﻯ جامعهء قدرشناس افغا نستان-مبارزان ملی،نهضت مشروطیت سوم وﻫﻤﻪ طرفداران عدل وانصاف ودموکراسی پنداشته میشد.ﺨﺎﻂﺮﺍﺖ ﻤﺒﺎﺮﺰﺍﺖ ﻤﻴﻬﻦ ﺪﻮﺴﺘﺎﻨﻪﺀ.شادروان تاج بمثابه یکی ازرهبران وبنیا ن گذاران حزب وطن وجنبش مشروطیت سوم ویکتن ازشخصیتهای سیاسی مبا رزوپاک نفس وبا تقواکه بازندگی پرحماسه اش برای همیش نامش راثبت تاریخ خونین واستبدادزدهء افغانستان نموده است.
صدمین سالیاد تولد شادروان براتعلی تاج یکی ازمبارزین ملی ومشروطه خواه افغانستان درآخیرهفتهء دوم ماه نوامبرسا ل روان میلادی ازجانب فرزندان-خانواده وارادتمندان مرحومی دریکی ازشهرهای کشورهلند به اشتراک برخی ازفعالان سیاسی-فرهنگی-روشنفکران وصاحب نظران طرفدارعدالت ودموکراسی برگزارگردید چون صاحب قلم با شاه نورتاج وتیمورتاج فرزندان مرحوم براتعلی تاج آشنا ولی با انجینرهمایون تاج معرفت وروابط بیشتردارم که هرسه ایشان دارای تحصیلات عا لی واززمره شخصیتهای سیاسی وفرهنگی ودلسوز به مردم افغانستان هستند گرچه درین محفل بزرگداشت من نیزدعوت شده بودم ولی متاسفانه بنا برمعاذیرشخصی نتوانستم درمحفل حضورپیدا نمایم وخواستم برای سهمگیری درارجگذاری وبزرگداشت ازمبارزترقیخواه کشو.رمقالهء حاضررا تهیه وخدمت خوانندگان واخلاصمندان زنده یاد براتعلی تاج تقدیم نمایم