با این حال باید از یک اقدام ابتکاری مورد حمایت یونیسف تقدیر کرد که طی آن تقریبا ۲۵ دختر از خانواده‌های پناهندگان افغانی شانس این را پیدا کرده‌اند که کاری را یاد گرفته و مهارت‌های ارزشمند زندگی را کسب کنند تا به داشتن آینده ای بهتر امیدوار شوند.
دختران بین ۱۳ تا ۱۸ سال، در یک اطاق در جنوب تهران هفته‌ای سه روزگرد هم آمده و یاد می‌گیرند که لباس‌ها را برش داده، دوخته و اطو بزنند. دوره آموزش حرفهای توسط انجمن حمایت از حقوق کودکان برای این دختران ارائه می‌شود. این انجمن یک سازمان غیردولتی ایرانی است که توسط شیرین عبادی، برنده جایزه صلح نوبل تاسیس شده است.
بسیاری از این دختران قبل از پیوستن به این مرکز آموزشی در خیابان آدامس یا گل می‌فروختند. آنها با این فرصت جدید، فنی را یاد می‌گیرند که متناسب با بازار است و در عین حال بواسطه آن می‌توانند سواد و مهارت‌های زندگی را در خود افزایش می‌دهند. آموزش گروه اول از دختران در دی ماه سال ۱۳۸۳ (دسامبر ۲۰۰۴) شروع شد و تعدادی از این دختران در حال حاضر آنقدر مهارت کسب کرده‌اند که بتوانند سفارش‌های ویژه در منازل خود بگیرند و درآمد خانوادگی خود را تامین نمایند.
فریده جلالی که مدیریت این مرکزآموزشی را برعهده دارد، می‌گوید دختران با اعتماد به نفسی را دیده است که با یادگیری مهارت‌های فنی رشد کرده و به تکامل رسیده‌اند. “شما بعد از این که دختران کسب مهارت‌های جدید را شروع می‌کنند، واقعا می‌توانید تفاوت‌های آنها را ببینید.” خانم جلالی با بیان این مطلب ادامه می‌دهد: “آنها به آنچه که می‌سازند افتخار می‌کنند و واقعا مشتاقند تا نتیجه کارشان را نشان دهند.”
دفترچه‌های یادداشت این دختران نشان می‌دهد که تجارب آموزشی، این شانس را به آنها داده است تا خلاقیت به خرج داده و فکر کنند. در کنار خط خطی کردن‌های از سر دل که ویژگی بسیاری از دختران نوجوان است، این صفحه‌ها پر است از طراحی‌هایی از اندام‌های پوشیده در شلوارهای فاق کوتاه، دامن‌های کوتاه و شلوارهای برمودا. این‌ها طرح‌هایی هستند که به دلیل قواعد پوشش اسلامی اجباری موجود در ایران در واقع هرگز به چشم نمی‌آیند.
از نظر خانم جلالی مشکل بعدی امتحان گرفتن از دختران و مدرک دادن به آنها از سوی دولت است، به گونه‌ای که بتوانند برای شغل‌های مختلف تقاضا کنند. پس از آن یک گروه جدید از دختران آموزش خواهند دید.
“آینده ام، برایم مهم است”
این کلاس‌ها در یک مجموعه تمیز و بزرگ در جنوب تهران و در همسایگی ناصر خسرو واقع شده‌اند. کلاس‌های یاد شده در تمام طول سال دایر بوده و همان سرفصل‌های استانداردی را که در مدارس عادی تدریس می‌شود، ارائه می‌کند. ۳۰ معلم نیز که به سه نفر از آنها دستمزد پرداخت می‌شود و مابقی به صورت داوطلبانه کار می‌کنند، در این مرکز فعال‌اند.
“به این مدرسه آمدم چون آینده، برایم مهم است. آمدن به این جا به من احساس خوبی می‌دهد چرا که من مسوول آینده خودم هستم- من برای خودم یک آینده می‌سازم.” حبیبه رضایی، ۱۶ ساله با گفتن این جملات ادامه می‌دهد: “می‌خواهم موفق باشم. همچنین می‌خواهم موفقیت‌های کشورم را ببینم. کشور من (افغانستان) به مردم تحصیل‌کرده نیاز دارد تا به ساختن آن کمک کنند. من یک روز به افغانستان برمی‌گردم و می‌خواهم که تحصیل‌کرده برگردم.”
فراتر از برنامه‌های منظم سالانه، در تابستان نیز این مدرسه فعالیت‌های فوق‌برنامه نظیر آموزش زبان انگلیسی، آموزش کامپیوتر، آموزش کمک‌های اولیه و موسیقی و خیاطی ارائه می‌کند. علاوه بر این، در مدرسه آموزش‌هایی در زمینه موضوعاتی نظیر تشخیص کودک آزاری ارایه می‌شود.
رامیتا نوایی، معلم داوطلب زبان انگلیسی می‌گوید: “رفتن به مدرسه به کودکان یک احساس واقعی رشد می‌دهد. دانش‌آموزان به دست آوردن را در مدرسه تجربه می‌کنند. این‌ها برخی از چیزهایی هستند که بسیاری از آنها در زندگی‌شان از آن محروم بود‌ه‌اند.” خانم نوایی ادامه می‌دهد: “در هر کلاس شما می‌توانید رشد اعتماد به نفس را ببینید. آنها علاقه‌مند و اهل مطالعه هستند و حتی بعد از زنگ آخر هم، در کلاس مانده و مطالعه می‌کنند. درس دادن به آنها واقعا لذت‌بخش است.”
عابده صالحی، یک دانش‌آموز دیگر می‌گوید: “این مدرسه برای من خیلی مهم است. تنها مدرسه‌ای است که ما را قبول می‌کند. زمانی که این جا هستم احساس آرامش و خوشحالی دارم… بدون این مدرسه ما هیچ جایی نداشتیم که درس بخوانیم و درس خواندن برایم خیلی مهم است.”
کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهندگان (UNHCR) به دولت ایران کمک کرده است تا در حدود ۲ میلیون پناهنده افغانی ساکن در ایران در طول ۲۵ سال گذشته به کشورشان برگردند. طبق یک توافق‌نامه سه‌جانبه امضا شده فی‌مابین افغانستان، ایران و کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهندگان، به آن‌دسته از پناهندگانی که قصد بازگشت به کشورشان را دارند کمک شده و وسیله نقلیه برای آنها فراهم می‌شود. پس از سال ۱۳۸۳ ( ۲۰۰۲) بیش از یک میلیون و ۲۵۰ هزار افغانی به موطن خود برگشته‌اند – در حال حاضر حدود ۷۸۰ هزار نفر باقی مانده‌اند- اما بسیاری از افغانی‌ها از فشارهای روانی و اقتصادی وارد شده برای بازگشت به کشورشان گله دارند که با اصل داوطلبانه بودن طرح همخوانی ندارد.
یونیسف معتقد است همه کودکان بدون در نظر گرفتن ملیت، مذهب و قومیت، حق دارند از آموزش مناسب برخوردار باشند.
یونیسف – ایران