محمد عوض نبی زا ده
افغانستان کشوریست که از سه دهه بدینسو دچار بی ثباتی ، نا امنی و جنگ های خونین بوده اند که این جنگ ها زیر نام جنگهای حزبی ، قومی ، مذهبی و لسانی به وقوع پیوسته است . همچنان کشورهای منطقه و ابرقدرت های جهان نیز دست به فعالیت تخریبی زده تا اتش جنگ و بی ثباتی را در افغانستان شعله ورنگهدارند ،سه دهه جنگ در افغانستان موجب گردید که بسیاری از معادلات سیاسی و نظامی برهم بخورد و اکثرازکشورها نسبت به این واقعه مهم واکنش نشان دادند. تند روی ها ، و سیاست خام گرو ه های حاکم که تناقض شدید با عقاید مردم افغانستان داشت ، نیزمانند انبارهیزومی باعث تقویت ، و دوام آتش جنگ گردیده وحکومت ها ی ایدئولوژیک چپ وراست از خودها کارکرد منفی بجا گذاشته اند و بخصوص با به قدرت رسیدن حکومت مجاهدین ، افغانستان در منجلاب نا امنی فرو رفت جنگ های خونین تنظیمی ، مذهبی ،قومی و لسانی ، تمام هستی و زیر بنای کشور را به خاکستر مبدل ساخت و دار و ندار افغانستان تخریب و در بازار های پاکستان به فروش رسانیده شد که در اثر این جنگها برخی از مردم افغانستان مجبور به ترک وطن گردیده وبه ممالک همسایه چون ایران و پاکستان آواره شدند . اماتوقع میرفت که زمامداران کنونی افغانستان باید نگاهی برابر به تمامی افغانها میداشت ولی چنین نشد. حال اینکه بعد از سی سال باوجود سرازیر شدن میلیارد ها دالر کمک جامعه جهانی هنوز هم مردم کشور مااز گرسنگی به علف خواری روی آورده ؛ و فرزندان دلبند شان را برای ادامه حیات به لیلام گذاشته اند؛ نباید مقامات حکومتی آرام بنشنند و نظاره گر مرگ فرزندان، هم میهنان و رو به قهقرا رفتن کشور شان بیش ازین باشند. یکی از همسایگان کشور ماجمهوری اسلامی ایران است و درغرب افغانستان موقعیت دارد که بعد از یک انقلاب ، رژِیم پاد شاهی را سرنگون ساخته و توسط یک حکومت مذهبی اسلامی اداره میشود ، سیاست دولت ایران در باره افغانستان دچار تعد د تصمیم گیریهای سیاسی بود ه و این تعدد منابع تصمیم گیری، ، با عث شده است که ایران سیاست دفع الوقت و گمراه کننده را درمسایل افغانستان تعقیب نماید . بسیاری از این گروه های حاکم در ایران دوست دارند حوادث را آن گونه که میل شان است تحلیل کنند واطلاعات کاذب و یا چاپلوسانه ارایه شده از سوی منابع افغانی به مقامات داده شده و تصمیم گیری ها نیز بر اساس آن انجام می گردد. ایران هیچ گاه نتوانسته به یک افق روشنی نسبت به قضیه افغانستان برسند چون ارگان هاو نیروهای تأثیر گذار ایرانی به جای اجماع سیاسی، دچار بی نظمی سیاسی و عدم تعادل و طرح استراتژی مشخص و تعریف شده است که از بالا تا پایین مطابق ذوق و سلیقه هر اداره تصمیم میگیرند . سیاستگذاران ایرانی ، نمیدانند که چه استراتژی را در بارهءافغانستان درپیش گیرند؟ زیراباهمه از مردم هزاره شیعه گرفته تا تاجیک سنی فارسی زبان و تا حکمتیار متعصب ترین پشتون ضد ایرانی و برخی از مهره های کلیدی تیم افغان ملت و حتی طالبان رابطه برقرارکرده و نسبت به پاکستان، هزینه هنگفتی رامصرف نموده اند . گرچه سهم ایران درباره حل معضله افغانستان خیلی عمده و حساس میباشد چون ایران در تدویر کنفرانس بن همکاری نمود و درمدت تقریباً هشت سال بیش از سیصد میلیون دالر برای بازسازی افغانستان به مصرف رسا نیده است کمک ایران بخاطر تامین امنیت درافغانستان باید خیلی عمده و جدی مدنظرگرفته شودکه بدون همکاری و مساعدت سیاسی ایران در کشورماصلح وثبا ت میسرنخواهد شد .
بدون تردید دولت و مردم ایران علی رغم تمام مشکلات موجود طی سه دهه اخیر با پذیرایی از مهاجرین افغانستان توانستند نمونه موفق یک کشور مهاجر پذیر را نشان دهند و مرزهای خود را به روی سیلی از مهاجران متاثیر ازجنگ در افغانستان گشودند. که در طی این مدت ، بیش از سه میلیون افغان به ایران مهاجرت کردند و در حال حاضر هم شمار زیادی از این مهاجران در ایران به سر می برند.که اکثر مهاجرین افغانستان بر اساس فاکتور های چون همزبانی، همکیشی و هم مذهبی و بر اساس شعارهای اسلامی حکومت ایران آن کشور رابه مقصد مهاجرت انتخاب نمودند دولت ایران پناه دادن به پناهجویان افغانستان و مهمان نوازی از آنان را منطبق با این شعارها تفسیر می کردند .مردم ما نیز درین مورد از دولت و مردم ایران سپاسگذارند. کارگران مهاجرافغانی در ایران ده ها سال است که در کار های شاقه چون کار درکوره پزخانه ها، سنگبریها، مرغداری و گاوداریها، خشت مالی ساختمانها و کندن کانالهای فاضلاب و دیگر کارهای ثقیل مصروف کار است و به خشم خداوندی گرفتار و از رحمت بشری بی بهره اند. ایرانیها از کارگران مهاجر که جان خود را عرضه می کنند تا چون بردگان آزاد سخت ترین کارهایی را که کارگران ایرانی با هزاران اما و اگر انجام می دهند اما کارگران افغانی بی هیچ حرف و سخنی انجام داده و شب هنگام بدن نیمه مرده ءشان را مثل لاشه متحرکی به خانه شان می اندازند. صبح هنگام باز با تکرار رنج دیروز به ماشینهایی می مانند که بی اراده و مصلوب الاختیار از صبح تا شام اوامر ارباب را اجرا کرده و وقتیکه به اندازه کافی مستهلک شدند از چرخه تولید خارج ساخته میشوند. توجیه سیاستی با توسل به این استدلال که نیروی کار افغان فرصت اشتغال بی‌کاران ایرانی را گرفته‌اند، غیر قابل قبول است. نه تنها شواهدی چون لایه‌بندی طبقاتی و تحصیلی بی‌کاران ایرانی در مقایسه با نوع مشاغلی که مهاجران افغان در آن مشغول به‌کار هستند، و نیز شواهدی که از سیاست‌های کلان‌تر اقتصادی برمی‌آید، نشان از سستی اصل این استدلال دارد،اما از چند سال قبل تا کنون در اکثر شهرهای ایران که مهاجرین افغانی در آنجا اقامت دارند، چندین پروسه اخراج مهاجرین افغان بصورت خشن و بی رحمانه در حال اجراست . این برنامه توسط نیروی انتظامی با همکاری گروه های بسیجی فعال و پولیس در مراکز مختلف به شدت انجام می شوند. که اخیراً این اعمال خشونت آمیز نیروی انتظامی و پولیس ایرانی در برخورد با کارگران و مهاجران افغان بعضا در رسانه‌های جمعی منتشر میشود. در برخی از ولایات ایران مهاجران که دارای مدرک هم هستند دستگیر و به اردوگاه تحویل داده می شوند و در برخی از شهرها بعضی از مأموران نیروی انتظامی در حین جمع آوری به اصطلاح ” افاغنه”، کارت شناسایی مهاجرین دارای مدرک را قیچی کرده تا آنان را فاقد مدرک جلوه دهند.! بسیاری اوقات اتفاق افتاده است که سر پرست خانواده رد مرز شده و خانواده ای او بدون کدام منبع درآمدی در سخترین شرایط اقتصادی قرار گرفته اند و یا گاهی هم مرد یعنی رئیس فامیل همسر بیمار خود را برای معالجه به شفاخانه برده است اما شوهر در وسط راه یا در شفاخانه توسط نیروهای انتظامی دستگیر و به اردوگاه منتقل و همسر مریض وی در شفاخانه یا درخانه جان خود را از دست داده است و فرزندان کوچک بدون پدر و مادر و سر پرست باقی مانده اند! این رفتار دور از انتظار، سکوت برخی از مجامع مذهبی ایران را که داعیه دفاع از مظلومان را با خود دارند، به چالش می کشد! بی صبری دولت جمهوری اسلامی ایران و برخورد نامناسب و مغایر با اصول اسلامی و انسانی نیروی انتظامی ایران نسبت به مهاجرین افغان که با ضرب وشتم و بی حرمتی نیز همراه بوده و این برخوردها که منجر به کشته و مجروح شدن تعدادی از انان شده است توهین ، دشنام ، ضرب و شتم در ملاء عام ، اخراج زنان و کودکان و تلف کردن اموال پناهندگان ، آزار جسمی ، روحی و روانی ، وحشت و هراس از زمره رنج و عذابی میباشد که مهاجرین افغان در ایران اسلامی متحمل میشوند کارت های شناسایی خانواده های پناهنده در کنار این که فاقد هر گونه ارزش واقعی بوده و به بهانه های مختلفی چون نداشتن کارت کار گری ، حضور در مناطق ممنوعه احتمال جعلی بودن و.غیره.. توسط دفتر اتباع قید شده و تنها یک کپی از مدرک پس از گذراندن چند روز زندان به صاحب آن داده می شود .اخذ مبالغی از هر خانوار مهاجر تحت عناوین عوارض شهرداری، کمک به دهیاری و.غیره.. که ، هر خانواده دو نفری یک میلیون و دو صد هزار ریال، خانواه سه نفری یک میلیون و پنجصد هزار ریال و هر خانواده سه نفری و بیشتر یک میلیون و هفت صد هزار ریال به حساب شهرداری، بخشداری و یا دهداری باید تسلیم نمایند و با مدرک شناسایی اتباع خارجی همراه رسید مذکور و مهر تأیید اداره ذی نفع معتبر تلقی می شود. که هیچ یک از موارد ذکر شده با قوانین بین المللی و اخلاق انسانی مطابقت ندارد و با وجود قوانین صریح بین المللی در مورد حقوق پناهندگان در این کشور با پناهندگان همچون بردگان برخورد می‌گردد . نمی‌تواند که این نحوه برخورد تاثیرمثبتی بر انسجام هر چه بیشتر میان دو کشور مسلمان و همسایه قلمداد شود .
چون مهاجران افغان به دلیل جنگ، فقر و فراهم نبودن زمینه کار در افغانستان، میل چندانی به “بازگشت داوطلبانه” به کشور خود نداشته اند – چیزی که در توافقات سه جانبه ایران، افغانستان و سازمان ملل بر آن تاکید شده است اخراج مهاجران افغان در شرایطی که هنوز کشورشان دست‌خوش ناآرامی‌‌های پیامد جنگهای اخیر است، و در شرایطی که هنوز معیارهای حداقلی زندگی و امنیت در بسیاری از مناطق این کشور متزلزل و دور از دسترس و سیاستی غیر انسانی و ناپذیرفتنی است.پناهندگان افغان از کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد انتظار دارندکه جهت حل این مشکلات به چاره اندیشی پرداخته و از شکسته شدن بیش از این از استخوان های این پناهندگان در زیر بار این همه ضرب و شتم و تهمت ها ، توهین ها ، تحقیر ها – رد مرزکردن ها و مشکلات جلوگیری کند .
کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد آگاهی دارد که مهاجرین افغانستان دراثر سه دهه جنگهای خونین مجبوربه ترک وطن شده و به ممالک همسایه ودیگر کشور های جهان پناهنده گردیده اند کشورهای ایران و پاکستان با سخاوتمندی و همسایداری نیک اسلامی بزرگترین تعداد از پناهندگان افغان را در سرزمین های شان جاداده است گرچه این دو کشور همسایه اسلامی افغانستان درین سه دهه جنگ با صبر و حوصله مندی مهاجرین افغان را پذیرفتند ولی این دوکشور اسلامی منافع فراوانی را در بخشهای سیاسی -اقتصادی از موجودیت پناهندگا افغان بهر برداری نمودند که توسط مهاجرین افغان برای انکشاف و ترقی اقتصادی و صنعتی کردن ممالک شان با استفاده از نیروی کاری ارزان و انجام کار های خیلی شاقه توسط مهاجران افغان بهره گرفتند و هم چنان در بازی های سیاسی میان گروهی داخلی شان از آن استفاده کرده و مهاجرین افغانرا همواره منحیث وسیله فشار سیاسی و امنیتی بالای دولت های افغانستان نیز مورد کاربرد موثیر دیپلوتیک و استفاده نا جائیزسیاسی قرار داده ا ست. صرفنظر از تذکرمطالب بالا فیصله نامه جدید دولت ایران در باره وضعیت تحصیلی مهاجرین افغان یک کار نیک و متناسب با همسایگی خوب و در خور ستایش بوده و انرا به فال نیک گرفته و امیدواریم که ازین به بعد جمهوری اسلامی ایران اینگونه اقدامات انسان دوستانه را مطابق به قوانین نافذه سازمان ملل متحد حقوق پناهندگان افغان رعایت کرده تا زمینه نزدیکی و همسایگی دوکشور اسلامی هرچه بیشتر فراهم و در باز سازی افغانستان جنگ زده یاری و کمک بی غرضانه انجام دهند.
چنانچه دولت ایران درین روز های نزدیک آئین نامه ای را تصویب کرده است که بر اساس آن دانش آموزان و دانشجویان مهاجر افغان می توانند در مدارس و دانشگاههای این کشور آموزش ببینند.چنین فرصتی پس از سه دهه برای مهاجران افغانبرای نخستین بار در ایران میسر شده است. چنانچه فدا حسین مالکی، سفیر ایران در افغانستان در یک نشست خبری در کابل اعلام کرد که شورای انقلاب فرهنگی جمهوری اسلامی به دستور محمود احمدی نژاد، رئیس جمهوری ایران تصمیم گرفته است که برای کودکان افغان کلاسهای درسی ایجاد شود.و دانشجویان مجاز (افغان) که در ایران هستند می توانند در کنکور سراسری شرکت کنند، بعد از این که محدودیت شرکت در کنکور برداشته شده است، صدها نفر از دانشجویان (افغان) وارد دانشگاههای مختلف جمهوری اسلامی ایران خواهند شد.”آقای مالکی گفت ایجاد مدارس غیرانتفاعی با همکاری هر دو کشور ایران و افغانستان در داخل ایران، از دیگر برنامه هایی است که اخیراً دولت ایران اجرای آن را تصویب کرده است.و همچنین ایجاد مدارسی موسوم به “مدارس ایران-افغانستان” در داخل افغانستان هم از برنامه هایی است که با همکاری وزارت معارف افغانستان بزودی آغاز خواهد شد.”پیش از این ایران از چاپ کتابهای درسی مدارس افغانستان در ایران خبر داده بود، در حال حاضر بیش از ده ها هزار کودک مهاجر قانونی و غیرقانونی افغان در ایران پس از این تصمیم دولت ایران برای رفتن به مدارس ثبت نام خواهند کرد.
رویکردها :-
سایت خبری بی بی سی ایران آموزش افغانها در دانشگاه را مجاز اعلام کرد.
سایت آریائی زیر عنوان چشم اندازمختصرمناسبات افغانستان و ایران نویسنده :- صاحب این قلم.
سایت کابل پرس زیر عنوان جمهوری اسلامی ایران و فشار فزاینده بر مهاجرین افغانستانی! نویسنده: غ. مهاجر .
سایت کابل پرس زیر عنوان عطش مقدس خلافت بر ملت نویسنده:- ابراهیم آذر.
یا د داشت ها شخصی صاحب این قلم – ۱۸– ماه –اکتوبر– سال – ۲۰۰۹ – میلادی.