گرد آورنده این کتاب محمد جواد خاوری نویسنده و پژوهشگر افغان مقیم ایران است.
این کتاب مجموعه ای از ۷۳ قصه عامیانه است که با معیار زبان فارسی امروزی نوشته شده است. تمام قصه های این مجموعه مسقیما از زبان راویان قصه ها که همه از مردم هزاره بوده اند، نقل شده است و آن گونه که گردآورنده در مقدمه کتاب ذکر کرده قصه ها به هیچ وجه از آثار مکتوب گرفته نشده است.
هر چند که طبق نظر گردآورنده این کتاب، روش علمی کار اقتضا می کرد که متن قصه ها، همان گونه که راویان گفته اند، با گویش هزارگی چاپ شود، اما گردآورنده به دلیل ملاحظات و موانعی از این کار صرف نظر و قصه ها را به زبان فارسی معیار بازنویسی کرده است.
دلیل اصلی که باعث شده است قصه ها با معیار فارسی امروزی نوشته شود، استفاده تمام فارسی زبانان از این اثر مورد نظر بوده است. البته در بازنویسی سعی شده تا حد امکان امانت داری شود و حال و هوای صورت اصلی قصه ها باقی بماند و حتی بعضی از لغات خوش فرم و خوش آهنگ، که در گذشته در فارسی از آنها استفاده می شده پا بر جا مانده است.
نثر روان وبی تکلف
در آخر کتاب، در بخش جداگانه ای چند قصه از باب نمونه، به لهجه (گویش) هزارگی آمده و گردآورنده با این کار خواسته است تا علاقمندان لهجه هزارگی را تا حدودی راضی کند و هم به محققان گویش شناس نمونه ای از روش تحقیق خود داده باشد.
نثر قصه ها، روان و بی تکلف است و با مهارت خاصی نیز باز نویسی شده است. در پایان هر قصه نام و محل زندگی راوی قصه نیز آورده شده که این امر نشان می دهد که قصه های این مجموعه از مناطق مختلف هزاره جات، در مرکز افغانستان است.
قصه های این مجموعه از لحاظ ساختار، مشابهت و یا مضمون در چند گروه مشخص دسته بندی شده و در چند بخش مستقل در کتاب آمده است.
قصه های پندآمیز، سحرآمیز، طنز و فکاهی، سر گذشت افراد، حیوانات، قصه های عاشقانه و قصه های اولیا و شخصیت های تاریخی بر اساس همین دسته بندی چیده شده است.
علاوه بر متن قصه ها، که بیشترین حجم کتاب را به خود اختصاص داده در بخش ضمیمه نیز پنج قصه با گویش هزارگی، فهرست مقام ها و صاحبان حرفه، فهرست نسبت ها و فهرست حیوانات و موجودات خیالی آمده است.
قصه های هزاره های افغانستان و پشت کوه قاف نخستین مجموعه های مدون قصه های هزاره ها است که توسط محمد جواد خاوری گردآوری شده است.
از امتیازات کارهای این نویسنده این است که در هر کتاب خود روی ژانر خاصی تمرکز کرده و هر موضوع را به طور مستقل کار می کند. مثل دوبیتی ها، ضرب المثلها و قصه ها.
شناسنامه کتاب:
قصه های هزاره های افغانستان
؛ مجموعه ای از ۷۳ قصه عامیانه
گردآوری و بازنویسی: محمد جواد خاوری
با همکاری: حامده خاوری
ویراستار: فرمهر منجزی
حروف نگار و صفحه آرا: بختیاری
شمارگان: ۱۲۰۰ نسخه
صفحات: ۵۵۶
چاپ اول: پاییز ۱۳۸۷، تهران
ناشر: نشر چشمه
بصیر احمد حسین زاده
نویسنده و پژوهشگر افغان
بی بی سی, سه شنبه ۱۷ فوریه ۲۰۰۹