بنابرخصوصیات اجتماعی و فرهنگی، ترکیب قومی و موقعیت جغرافیائی افغانستان را می توان به ایالتهای گوناگون مطابق به حضور فیزیکی و شعاع وجودی نفوس اقوام باشنده در هر محل و خصوصیات قومی، جغرافیایی و فرهنگی تقسیم و نامگذاری نمود تا هیچ یک از اقوام به بهانه تعلقیت قومی، زبانی و مذهبی مورد تبعیض و بی عدالتی های هویتی قرارنگیرند. با در نظرداشت نام های قدیمه ی مناطق مختلف و تقسیم زون ها در دهه هشتاد میلادی و ترکیب قومی و اتنیکی و موقعیت و ساختار جغرافیائی و فرهنگی، افغانستان را می توان به یازده ایالات های ذیل تقسیم نمود:
اول : – ایالت شمال (ترکستان) که شامل ولایات بلخ، جوزجان، فاریاب، سمنگان و بخشی از سرپل می شوند که مرکزیت ایالت شهرمزارشریف خواهد بود.
دوم :- ایالت شما ل شرق (قطغن) که شامل ولایات قندوز، بغلان، تخار و بدخشان می شوند که مرکزیت ایالت شهر قندوز خواهد بود.
سوم :- ایالت دند شمالی (کوهستان) که شامل ولایات پروان، پنجشیر و کاپیسا است که مرکزیت ایالت شهر چاریکا خواهد بود.
چهارم:- ایالت هزارستان مرکزی و شمالی که مرکزیت آن بامیان بوده که شامل بامیان و مناطق هزاره نشین پروان، سرپل، سمنگان و بغلان می شوند.
پنجم:- ایالت هزارستان غربی که مرکزیت آن شهر نیلی دایکندی بوده که شامل دایکندی و مناطق هزاره نشین غور، ارزگان جنوب شرقی وبرخی مناطق هزاره نشین غزنی و بامیان همجوار با دایکند ی می شوند.
ششم:- ایالت هزارستان جنوبی که مرکزیت آن جاغوری بوده که شامل جاغوری و مناطق هزاره نشین غزنی، زابل و مناطق هزاره نشین همجوار ارزگان شرقی، جنوب غربی، را شامل می گردند.
هفتم:- ایالت هزارستان شرقی که مرکزیت آن بهسود بوده که شامل بهسود و برخی از مناطق هزاره نشین ولایات وردک – میدان و غزنی، کابل می شوند.
هشتم:- ایالت غرب که شامل ولایات هرات، غور و بادغیس، فراه و نیمروز است که مرکزیت ایالت هرات خواهد بود.
نهم:- ایالت جنوب که شامل ولایات قندهار، هلمند، ارزگان مرکزی و جنوب غربی و ولایت زابل میشوند که مرکزیت ایالت قندهار خواهد بود.
دهم:- ایالت شرق که شامل ولایات ننگر هار، کنر، لغمان و نورستان است که مرکز ایالت شهر جلال آباد خواهد بود.
یازدهم:- ایالت جنوب شرق که شامل ولایات پکتیا، پکتیکا، خوست، لوگر و برخی از محلات جنوب غربی غزنی که مرکزیت ایالت شهر گردیزخواهد بود.
از انجاییکه ایالت های هزارستان که شامل ولایات بامیان و دایکندی و مناطق هزاره نشین ولایات غزنی، میدان وردک، پروان، غور، سرپل، سمنگان و بغلان را که هم سرحد با هزارستان مرکزی است احتوا می نمایند و اکثریت نفوس این مناطق را اقوام هزاره تشکیل می دهند که باید برای تشکیل این ایالتها در مناطق هزاره نشین ایجاد بیش از سی وهفت ولسوالی های جدید ذیل در برخی ازمناطق هزاره نشین افغانستان مد نظر گرفته شوند.
۱- ولسوالی جدید بنام شهیدان و قرغنه تو از قریه جات فعلی مرکز بامیان
۲- ولسوالی جدید بنام فولادی و یا کوه بابا از قریه جات فعلی مرکز بامیان
۳- ولسوالی جدید بنام کالو و عراق از قریه جات فعلی مرکز بامیان و ولسوالی فعلی شیبر
۴- ولسوالی جدید بنام بند امیر و فیروز بهار از مربوطات قریه جات ولسوالی فعلی یکاولنگ و قسمتی از شیبرتوی مرکز بامیان
۵ – ولسوالی جدید بنام سرقول و سیاه دره از قریه جات ولسوالی فعلی یکاولنگ
۶- ولسوالی جدید بنام ده سرخ و کوتل شاتو از قریه جات ولسوالی فعلی یکاولنگ
۷- ولسوالی جدید بنام مهر و تره پس و رزدسنگ از قریه جات ولسوالی فعلی پنجاب
۸- ولسوالی جدید بنام تگاب برگ و غرغری از قریه جات ولسوالی فعلی پنجاب
۹- ولسوالی جدید بنام اخضرات و پیتاب جوی از قریه جات ولسوالی فعلی پنجاب
۱۰- ولسوالی جدید بنام سرخجوی از قریه جات ولسوالی فعلی ورس
۱۱- ولسوالی جدید بنام قوناق از قریه جات ولسوالی فعلی ورس
۱۲- ولسوالی جدید بنام سلطان رباط ازقریه جات ولسوالی فعلی ورس
۱۳- ولسوالی جدید بنام صد خانه از ولسوالی فعلی شهرستان ولایت دایکندی
۱۴- ولسوالی جدید بنام لرگر وبرگراز قریه جات ولسوالی فعلی شهرستان ولایت دایکندی
۱۵- ولسوالی جدید بنام ولسوالی کجاب از قریه جات مرکز بهسود فعلی ولایت میدان -وردک
۱۶- ولسوالی جدید بنام کوه بیرون و کوتل گردندیوال و دهن ریشقه از قریه جات ولسوالی مرکز بهسود فعلی ولایت میدان – وردک
۱۷- ولسوالی جدید بنام قول خویش از قریه جات ولسوالی حصه اول بهسود فعلی ولایت میدان – وردک
۱۸- ولسوالی جدید بنام دهن ابدله از قریه جات ولسوالی حصه اول بهسود فعلی ولایت میدان – وردک
۱۹- ولسوالی جدید بنام کوتل اونی سیاه خاک و سرچشمه از قریه جات ولسوالی حصه اول بهسود وولسوالی جلریزفعلی ولایت میدان – وردک
۲۰- ولسوالی جدید بنام ولسوالی دایمیرداد شرقی و دشت کتب از قریه جات ولسوالی حصه اول بهسود فعلی و ولسوالی دایمیرداد فعلی ولایت میدان – وردک
۲۱- ولسوالی جدید بنام جرغی و بورجگی از قریه جات ولسوالی ناهور فعلی ولایت غزنی
۲۲- ولسوالی جدید بنام سراب و ککرک از قریه جات ولسوالی جغتو فعلی ولایت غزنی
۲۳- ولسوالی جدید بنام کوتل زردالو از قریه جات ولسوالی قره باغ فعلی ولایت غزنی
۲۴- ولسوالی جدید بنام انگوری و زیرک از قریه جات ولسوالی جاغوری فعلی ولایت غزنی
۲۵- ولسوالی جدید بنام داود والمیتو از قریه جات ولسوالی جاغوری فعلی ولایت غزنی
۲۶- ولسوالی جدید بنام مالستان شرقی از قریه جات ولسوالی مالستان فعلی ولایت غزنی
۲۷- ولسوالی جدید بنام انده از قریه جات ولسوالی شیخ علی فعلی ولایت پروان
۲۸- ولسوالی جدید بنام دره ی ترکمن از قریه جات ولسوالی سرخ وپارسا فعلی ولایت پروان
۲۹- ولسوالی جدید بنام دره ی سرخ از قریه جات ولسوالی سرخ و پارسا فعلی ولایت پروان
۳۰- ولسوالی جدید بنام کرمان از قریه جات ولسوالی لعل و سرجنگل فعلی ولایت غور
۳۱- ولسوالی جدید بنام سرجنگل از قریه جات ولسوالی لعل و سرجنگل فعلی ولایت غور
۳۲- ولسوالی جدید بنام بندراز قریه جات ولسوالی پسابند فعلی ولایت غور
۳۳- ولسوالی جدید بنام بلخاب بالا از قریه جات ولسوالی بلخاب فعلی ولایت سرپل
۳۴- ولسوالی جدید بنام سنک چارک غربی ازقریه جات ولسوالی سنک چارک فعلی ولایت سرپل
۳۵ – ولسوالی جدید بنام کوهستانات جنوبی از قریه جات ولسوالی کوهستانات فعلی ولایت سرپل
۳۶- ولسوالی جدید بنام دره صوف علیا از قریه جات ولسوالی دره صوف فعلی ولایت سمنگان
۳۷- ولسوالی جدید بنام پشت بند از قریه جات مرکزی ولایت سمنگان
نوت – این طرح پشنهادی شاید نواقص زیادی داشته باشد روی هم رفته می تواند بحیث یک طرح ابتدائی مورد استفاده قرار گیرد.
هفتم ایریل ۲۰۲۱ میلادی