تدوین‌کننده: دکتر حفیظ شریعتی(سحر)
«پروژه عدالت افغانستان» در اواخر سال ۲۰۰۱ تأسیس شد. هدف این نهاد، تهیه اسناد و مدارک از جنایات جنگی و جنایات ضد بشری بوده است که توسط تمام احزاب دخیل در جنگ در جریان جنگ‌های داخلی افغانستان از سال ۱۹۷۸ تا سال ۲۰۰۱ انجام شده است. پروژه عدالت افغانستان شامل کارمندان افغانستانی و غیرافغانستانی و اشخاص حقوقدان بوده است. این نهاد ارگان مستقل و غیروابسته بوده است و هیچ روابط رسمی با دولت و یا افراد دولتی و یا سازمان‌های بین‌المللی نداشته است. این پروژه یک سازمان غیرانتفاعی بوده است که مرکز آن در بلژیک است.
مسئولیت تجاوزهای مرتکب شده در جریان عملیات در افشار
نیروهایی که تعرض‌هایی را در غرب کابل در ۱۰-۱۱ فبروری ۱۹۹۳ انجام دادند، همه به‌طور رسمی متعلق به وزارت دفاع دولت اسلا‌‌‌‌می افغانستان بودند. وزیر دفاع و قوماندان اعلی دولت اسلا‌‌‌‌می در آن زمان در عملیات افشار احمدشاه مسعود بود. وی تمام مسئولیت‌های برنامه‌ریزی و دستوردهی عملیات‌های نظا‌‌‌‌می را به عهده داشت. ایشان به‌طور مستقیم قطعات جمعیت اسلا‌‌‌‌می و به طور غیرمستقیم قطعه‌ی اتحاد اسلا‌‌‌‌می را کنترل می‌‌کرد.
پروژه‌ی عدالت افغانستان توانسته است یک تعداد از قوماند‌‌‌‌‌ان‌هایی که نیروهای مسلح را در عملیات رهبری می‌‌کردند، مشخص کند. شواهد نشان می‌‌دهد که لشکریان جمعیت و اتحاد هردو تجاوزهایی را مرتکب شده‌‌اند. اگرچه برخی از قوماند‌‌‌‌‌ان‌ها فقط در کارهای نظا‌‌‌‌می، فتح و به دست‌آوری هدف تعیین شده شرکت داشتند؛ اما قوماند‌‌‌‌‌ان‌هایی که عملاً در عملیات شرکت داشتند، وضعیتی داشتند تا جواب بدهند و تعیین کنند که آیا نیروهای‌شان را از سوءاستفاده و تجاوز بازداشته‌اند یا این‌که خود و افرادشان فعالانه در قتل‌عام‌های دسته‌جمعی، تجاوزجنسی، توقیف‌های اختیاری و بقیه‌ی تجاوزهایی که در جریان عملیات واقع شدند، شرکت ورزیدند.
دولت اسلا‌‌‌‌می از طریق وزیر دفاع‌شان احمدشاه مسعود و رهبر متحدین حزبی‌شان، عبدالرسول سیاف نیروهای نظا‌‌‌‌می ذیل را برای شرکت در عملیات افشار فرستادند:
قوماند‌‌‌‌‌ان‌های جمعیت اسلا‌‌‌‌می و قطعات آن که در حمله به افشار شرکت داشتند:
محمد قسیم فهیم، رئیس استخبارات، مسئول عملیات‌های نظا‌‌‌‌می ویژه در حمایت از تعرض‌ها، حملات و شریک در برنامه‌ریزی عملیات بوده است.
انور دنگر، قوماندان فرقه‌ای از مجاهدین از شکردره‌ی شمالی که توسط شاهدان متعددی به عنوان رهبر نیروهای نظا‌‌‌‌می‌‌که در دو روز اول عملیات تجاوزهایی را مرتکب شده‌‌اند، نام برده شده است.
ملا عزت، قوماندان فرقه‌ای از مجاهدین از پغمان که توسط شاهدان عینی متعددی به عنوان رهبر نظامیان که در دو روز اول تجاوزهایی را مرتکب شده‌‌اند، نام برده شده است.
محمد اسحاق پنجشیری، قوماندان لوایی از مجاهدین که طبق شاهدان در حملات شرکت داشت.
حاجی بهلول پنجشیری، قوماندان لوا که مطابق گفته شاهدان در حملات شرکت داشت.
بابه جلندر پنجشیری، قوماندان لوا که در عملیات شرکت داشت.
خانجر آخوند پنجشیری، قوماندان کندک (غند) که در حملات شرکت داشت.
مشتاق لالی، قوماندان کندک در حمله شرکت داشت.
بازمحمد احمدی بدخشانی، قوماندان فرقه که در حمله به افشار شرکت داشت و از قرغه حمله کرد.
قوماند‌‌‌‌‌ان‌های اتحاد اسلا‌‌‌‌می و قطعات شرکت کننده در عملیات عبارت بودند از:
حاجی شیرعلم، قوماندان فرقه وابسته به سیاف از پغمان، توسط شاهدان عینی متعددی به عنوان رهبر نظامیان در افشار در طی دو روز اول زمانی که تجاوزها به وقوع پیوسته بود، نام برده شده است.
زلمی‌‌طوفان، قوماندان لوای ۵۹۷ توسط شاهدان عینی متعدد به عنوان رهبر نظامیان در افشار طی دو روز اول، زمانی‌که تجاوز به زنان بی‌پناه به وقوع پیوسته است، نام برده شده است.( لوای ۵۹۷ قبل از سقوط دولت نجیب الله وجود داشت و لوای تانک مرادات نا‌‌‌‌میده می‌‌شد.) این لوا در منطقه‌ی کمپنی در غرب‌کابل موقعیت داشت.
داکتر عبدالله، قوماندان در سطح کندک (غند) لوای ۵۹۷ توسط چندین تن از شهود به عنوان رهبری نظامیان در افشار در روز اول و دوم که تجاوزهایی انجام یافته بود، معرفی شده است.
جکرن نعیم، قوماندان در سطح کندک (غند) لوای ۵۹۷ نیروهایش را در روز دوم عملیات مستقر کرد.
ملا تاج محمد، شریک در پلان‌گذاری عملیات معرفی شده است.
عبدالله شاه توسط چندین شاهد به عنوان رهبر نظامیان در افشار و مسئول در دستگیری‌های خودسرانه، آدم‌ربایی و دیگر تجاوزهایی به زنان از وی نام برده شده است.
خنجر که نیروهای نظا‌‌‌‌می را در روز دوم عملیات در افشار مستقر کرده بود.
عبدالمنان دیوانه، قوماندان در سطح کندک (غند) توسط شاهدان به عنوان کسی که نظامیان را در روز دوم عملیات مستقر کرده بود، نام برده شده است.
امان الله کوچی، قوماندان در سطح کندک (غند) نظامیان را در روز دوم عملیات در افشار مستقر کرده بود.
شیرین، قوماندان در سطح کندک (غند) در روز دوم عملیات، نظامیان را در افشار مستقر کرده بود.
مشتاق لالی، قوماندان در سطح کندک (غند) نظامیان را در روز دوم عملیات در افشار مستقر کرده بود.
ملا کج‌کول، در روز دوم عملیات نظامیان را در افشار مستقر کرده بود.
……
منبع: پروژه عدالت افغانستان