نویسنده : – محمد عوض نبی زاده
شیوع ویروس کویدو۱۹درطول چهار ماه دنیا را با چالش بزرگی روبرو و میلیاردها انسان را خانه نشین کرد که اجتماع و زندگی خانوادگی مردم جهان رامختل وباعث نابودی بنیاد های اجتماعی نسل بشر شده است و تاکنون کویدو۱۹ بیش ازسه میلیون نفر را مبتلا و بیش ازدوصد هزار نفر را در سراسر جهان به کام مرگ فرستاده و خسارات مالی قابل توجهی را به کشورهای مختلف جهان وارد نموده که تا هنوز پایان آن روشن نیست. پیامدهای کویدو۱۹ در عرصه های اقنصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی به وضوح مشخص نیست اما بدون شک پیامدهای آن در این عرصه ها گسترده خواهد بود.شیوع کرونا در شرایطی اتفاق افتاده که نظام بهداشت جهانی و سیستم های درمانی در اغلب کشورها هیچگونه آمادگی برای رویارویی با آن نداشته اند. پزشکان و پرستاران با کمترین وسایل و امکانات درمانی در طول این دوره علاوه بر خستگی مفرط، در معرض ابتلا بوده اند، شیوع ویروس کویدو۱۹مردم جهان را با عدم اطمینان اقتصادی-اجتماعی با چیزی شبیه به حمله ی بیگانه و سقوط سریع محصول ناخالص ملی جهانی روبرو نموده است ، که این سقوط سریع از بحران مالی اقتصادی در طول ۱۵۰ سال گذشته ، در جهان شدیدتر است وسوال اصلی این است: که این رکود چقدر قوی و برای چه مدت دوام خواهد داشت. گرچه دنیای قبل از کرونا بر اساس شاخص‌های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی، تقسیم می‌شد، اما دنیای پساکرونا بر اساس میزان بهره‌برداری کشورها از فناوری اطلاعات، رده‌بندی می‌شود و قطب‌های اقتصادی و سیاسی دنیا در حال تغییرخواهد بود.
از انجاییکه نظام توزیع کالا در سیستم اقتصادی جهان کنونی، بر مبنای بازار تنظیم شده ولی ویروس کویدو۱۹چرخش تولید و تامین نیازها را به شدت کاهش داده وبدون تردید نتیجه ی این وضعیت بحران اقتصادی ضربه ی سختی را به اقتصاد جهانی وارد و سبب انسداد و اخلال درگردش سرمایه شده و به ارزش زدایی بیشتر منجر خواهد شد. بازنده اصلی این بحران، اقتصاد در زمینه هایی چون انرژی، صنعت حمل و نقل هوایی و گردشگری است و برنده آن نیز فناوری مجازی و حوزه های مختلف صنعت سایبری است. بحران کرونا نشان داد که، راه حل واقعی و منحصر به فرد همانا راه حل ملی است که پیامد بحران کنونی شکسته شدن کمر جهانی سازی اقتصادی است. چنانچه صندوق بین‌المللی پول از کوچک شدن سه درصدی اقتصاد جهان در سال ۲۰۲۰ را ییشبینی میکند .در عین حال دوازده متفکر برجسته جهان نیزپیش‌بینی کردند که کرونا می‌تواند سبب قدرت گیری ناسیونالیسم، کمرنگ‌تر شدن گلوبالیسم و تضعیف بازار آزاد وشکست جهانی‌سازی اقتصادی وتسریع روندِ عبور از جهانی شدنِ آمریکایی وقدرت‌گیری چین گردد. چون عموم دولت ها در برخورد با بحران کرونا ابتدا وارد یک دوره شوک عظیم شدند و برای خروج از بحران، رویکرد رقابت، تعارض و گاهی اتهام زنی به دیگر کشورها را انتخاب کردند.تشدید رقابت میان قدرت‌های بزرگ و وخیم‌تر شدن روابط چین و آمریکا،تضعیف فرآیند همگرایی اروپایی، بهبود وضعیت بهداشت جهانی رابدنبال خواهند داشت. اکنون نظم جهانی استوار بر تک قطبی بودن لیبرالیسم برهم خورده واوضاع در جهان به طور دراماتیک در حال انکشاف و تغییر است. پیامدهای ناشی از این بیماری غیرقابل پیش بینی اند زیرا اقتصاد جهان وروابط بین المللی، مناسبات تجارتی، در حال دگرگونی وفروپاشی است وبه علت انفاذ قرنطین و ایجاد محدودیت در رفت و آمدها، سطح تولید به صفر رسیده و در تولید کالاهای مورد نیاز اولیه در پایان ترین سطح تنزل نموده است. صندوق بین‌المللی پول گفته است که بیماری ویروس کویدو۱۹، فروپاشی تجارت در بخش های مالی و بانکی رکود شدید اقتصادی در جهان را به بار خواهد آورد و کشورهای جنوب آسیا؛ و بخصوص منطقه ی هند ‘ را به شدیدترین افت’ نرخ رشد اقتصادی مواجه خواهد ساخت. در بهترین سناریو، جهان در طول دو سال مجموعا ۹ هزار میلیارد دلار معادل مجموع تولید ناخالص داخلی آلمان و ژاپن رااز دست خواهد داد. در صورت ورود موج دوم شیوع این بیماری در سال ۲۰۲۱ ممکن است به کاهش تولید ناخالص جهان منجر شده و دنیا را برای سال دوم در رکود نگه دارد . زیرا نئولیبرالیسم اقتصادی و تجاری با پدید آوردن خطرات فاجعه بار برای محیط زیست و کره زمین، نشان داد که توان درمان حل مشکلات بشر را ندارد. بحران کرونا به مثابه یک هشدار جدی عمل کرد برای بشر است تا مردم جهان به دنبال پاسخ هماهنگ به مشکلات بغرنج تر از فجایع بزرگترباشند. به دنبال این بحران آسیب جدی که به اعتبار و اقتصاد آمریکا و اروپا وارد نمودکه ناتوانی اتحادیه اروپا در یاری رساندن به اعضایش، تصویر شرق در چشم جهانیان پر رنگ تر و نقش آن برجسته تر خواهد شد. در این شرایط کشورهایی مانند چین، روسیه، هند و ایران امکان فعالیت بیشتری خواهند یافت. اکنون نیولیبرالیسم و امریکا، که اگر نتواند قناعت دنبال گران سیاست آمریکا را فراهم بسازد، به زودی ابهت آمریکا به حیث یک قدرت مافوق در سطح جهان، می شکند. اگر چین در تولید واکسین کرونا از آمریکا پیشی بگیرد، گلیم آمریکا به حیث قدرت یگانه جهانی جمع می شود و مناسبات جهانی شکلی دیگر به خود می گیرد.
بدین ترتیب تبعات اقتصادی شیوع ویروس کرونا در برخی از مناطق عمده اقتصادی جهان واز جمله درمنطقه یورو، با نرخ سه ماهه ۷.۵ درصدی در حال کوچک شدن است ؛نرخ بیکاری در کشورهای عضو اتحادیه اروپا پس از پایان فصل بهار می تواند به بیش از ۱۱ درصد برسد. از سوی دیگررکود کم سابقه اقتصادی در چین و آمریکا تاکنون موجب بیکاری حدود ۳۰ میلیون نفر شده و چشم‌انداز رشد دو قدرت نخست اقتصاد جهان را تیره کرده است. اگر شیوع ویروس کویدو۱۹تا اواسط سه ماهه دوم سال جاری میلادی در ایالات متحده امریکا ادامه داشته باشد، رشد اقتصادی این کشور در سال جاری میلادی به منفی ۲.۴ درصد می‌رسد؛ نرخ بیکاری در چین نیز به نزدیک ۶ درصد در ماه آوریل رسیده و ، تعداد بیکاران این کشور به حدود ۲۷ میلیون نفرافزایش یافته است. با این حال دولت آمریکا با توزیع یارانه نقدی ۱۲۰۰ دلاری و دولت چین با توزیع کوپن خرید در میان مردم تلاش دارند تا با تقویت تقاضای داخلی از ابعاد رکود اقتصادی و افزایش شمار بیکاران بکاهند.اماحجم اقتصاد ملی جهان و به ویژه کشورهای بیشتر آسیب دیده از کرونا تا حد بی سابقه ای کوچکتر خواهد شد، ورشکستی بسیاری از صنایع وخیل عظیمی از جمعیت بیکاران در سراسر جهان را شاهد خواهیم بود. پس از پایان کرونا، خصومت امریکا علیه پکن تشدید خواهد شد که، از خیزش اقتصادی چین جلوگیری وبه دنبال سرکوب اقتصاد، تجارت و فناوری چین خواهد بود وامریکا تلاش می کند تا محیط بین المللی را برای چین نامساعد کند و چین باید خود را برای بدترین شرایط آماده کند.
با پایان گرفتن بحران کویدو۱۹مردم جهان باید بدانند که منشاء همه نابسامانی ها و مشکلات عمیق اقتصادی، اجتماعی و سیاسی بخاطر اِعمال سیاست های نئولیبرالیسم و بازار جهانی است. در حالیکه سیاست نئولیبرالیسم می توانست برای پیشگیری از این بیماری دست به کار شود و واکسن آنرا تهیه کند. چون برای کمپانیهای خصوصی دارو سازی، ساختن انواع کرم پودرهای جدید سودآورتر از ساختن واکسن کرونا می باشد. در حالیکه قبلا واکسین فلج اطفال با واکسن سالک که توسط یک نهاد دولتی ساخته شده بود و بدون ثبت اختراع در دسترس همگان قرار گرفت. همین اقدام می توانست در مورد ویروس کرونا نیزانجام گیرد اما طاعون نئولیبرالیسم مانع از آن شده است. در مورد ویروس کرونا همه اطلاعات در دسترس ما بود اما به همان دلایلی که پیش تر ذکر شد به آن توجهی نشد. برای مثال، در اکتبر سال ۲۰۱۹ یک شبیه سازی از یک ویروس فرا گیر جهانی در ایالات متحده آمریکا به عمل آمد، اما این اقدام در همان سطح شبیه سازی باقی ماند و اعتنائی به آن نکردند. درعین حال غیر قطعی بودن منشا حیوانی کرونا ضمن کمرنگ کردن نقش چین در این اپیدمی از فعالیت آمریکا و چین در زمینه تسلیحات بیولوژیک حکایت دارند. بررسی‌های بیشتر در این زمینه واقعیت‌های به مراتب هولناک تری را آشکار می‌کنند. گمانه زنی‌ها در مورد بیولوژیک بودن ویروس کویدو۱۹ را تشدید کرده وانگشت اتهام در این مورد از طرف شخص اقای ترامب به سمت چین، نشانه رفته، اما در حالیکه بررسی و مطالعه ی حقایق و اسناد نشان میدهد که تلاش‌های متعدد و آشکار آمریکا در زمینه تسلیحات بیولوژیک، واشنگتن را در مقام متهم اصلی قرار میدهد و لزوم بررسی فعالیت‌های بیولوژیک خرابکارانه آمریکا را قوت بخشیده است.
از سوی دیگر وزارت دفاع روسیه ازفعالیت آزمایشگاه‌های بیولوژیک آمریکا در گرجستان در نزدیکی خاک چین و روسیه و ۲۵ آزمایشگاه بیولوژیک فعال آمریکا در کشورهایی مانند قزاقستان، قرقیزستان، لائوس، ویتنام، تایوان، کره جنوبی و ازفعالیت ۲۰۰ آزمایشگاه بیولوژیک دیگرآمریکا در سراسر جهان خبر میدهد. ولی ادوارد هولمز، پروفیسور ویروس شناسی در پوهنتون سیدنی، کشور استرالیا میگوید که : “به احتمال زیاد ویروس از خفاش به حیوان دیگر در نزدیکی انسان سرایت کرده است. این در حالیست که اکنون آزمایشگاه ها در سراسر دنیا، سرگرم مطالعه و بررسی ۷۰ درمان و واکسین احتمالی برای ویروس کرونا هستند. تنها سه نمونه از این تعداد، از نظر بالینی آزمایش شده‌اند؛ دو مورد در آمریکا و یک مورد در چین مورد ازمایش قرار گرفته است. باوجود همه مشکلات کنونی دولت ها با همه ی این سختی ها از این بحران عبور خواهند کرد و به زودی رقابت میان کمپانی های تولید کننده واکسن “کووید ۱۹” و برند داروهای درمانگر این بیماری آغاز خواهد شد. باوجود همه ی مشکلات موجود ا نسان ها پیش از این، نیزبا طاعون، ا وبا و آنفولانزا، مقابله کرده، دارو و درمانی را به وجود آورده اند، حالا نیزبر ویروس کرونا غالب خواهند شد.
سوم – می -۲۰۲۰- میلادی