نویسنده: امین وحیدی
من در رؤیای خود دنیایی را میبینم که در آن هیچ انسانی انسان
دیگر را خوار نمیشمارد
زمین از عشق و دوستی سرشار است
و صلح و آرامش، گذرگاههایش را میآراید.
(لنگستون هیوز)
۱- تا زمانی که رؤیای آرامش و صلح در ذهن انسانها شکل نگیرد و به رؤیای عمومی بدل نشود، نمیتوان به زمانی عاری از خشونت و فلاکت و جنگ دل بست. اندیشدن به تلخیهای جنگ و فقر و بدبختی، رؤیای رهایی از آن را نیز به میان میآورد. کاشتن طمع زندگی آرام و عاری از دهشت شرط اول رسیدن به نوعی اجماع برای دستیافتن به جامعهای است که در آن انسانها حرمت گذاشته میشوند و شرارت خوار شمرده میشود و خونخواری طرد میگردد. این رؤیا در میان نسل جوان کشور، نسلی که در میانۀ دود و خاکستر جنگ رشد یافته و تمام خواری و خفت آن را حس کرده، به نظر میرسد در حال تکمیلشدن است.
نسل مهاجر بیش از همه ضرورت خلق چنین امیدی را درک کرده است؛ نسلی که از یکسو نمیتواند از کشور اولش که غرق در جنگ و جهالت است دل بکند، و از سویی نیز آرامش و پایداری و شیرینی زندگی آرام و خالی از بربریت و بدبختی را تجربه میکند. نمودهایی از چنین آرزویی را میتوان در میان کارهای این نسل به روشنی دید. بصیر آهنگ یکی از آن جمله است. او در افغانستان متولد شده و رشد یافته و سرانجام با عبور از خط آبیای که جهان تاریک و روشن را از هم جدا میکند، به ایتالیا رسیده است. پارسال مجموعۀ شعرش به زبان ایتالیایی به نام «رؤیای آتشبس» به چاپ رسید. رؤیای آتشبس، حامل معنای روشنی است. تلخکامیهای چند نسل در افغانستان احتمالاً سبب شده است، کسی مدعی داشتن رؤیای آزادی باشد. سالهاست این ملک در آتش جنگ میسوزد؛ جنگی که رفته است تا شناسۀ اصلی این کشور شود. چند نسل در میانۀ گیرودار جنگ آمده و رفتهاند. زندگی در متن شرارت همیشه جاری سبب شده است نسلی که در غوغای جهاد امارت ظلمت زیسته، به آتشبس اکتفا کند. آرزویی که بهرغم سادگی، دستنیافتنی شده است.
این کتاب که با عنوان «Sogni di tregua» به زبان ایتالیایی به چاپ رسیده است، تصویری از دنیای یک شاعر پناهنده هزاره را به زبان ایتالیایی ارائه میدهد؛ دنیایی چون بوم نقاشی خاکستریرنگ با لکه رنگهای سبز و آبی و نارنجی، دنیایی هرچند با آینده مبهم و نامعلوم اما مملو از عشق و امید و انرژی نامحدود باز مینمایاند. به همین خاطر، این اثر توانسته است با استقبال زیادی در ایتالیا مواجه شود و توجه محافل ادبی این کشور و کشورهای امریکای لاتین را به خود جلب کند.
۲- مجموعۀ شعر رؤیای آتشبس، سوای اینکه حامل آرزوی یک نسل است و از این منظر خواستۀ عمومی را طرح میکند، در شمار نخستین تلاشهای نسل جوان مهاجر برای جذبشدن به فرهنگ دوم نیز است. سرودن به زبان ایتالیایی یا هرزبانی غیر از زبان مادری، برای این نسل کار دشواری بوده است. اما شکستن این دشواری و غلبه بر یک ناتوانی نسبتاً عام، این امیدواری را خلق کرده است تا حرف و خواستۀ یک نسل سرگردان و درمانده به زبان قابل فهمتری برای انسان اروپایی گفته شود. این کتاب که با عنوان «Sogni di tregua» به زبان ایتالیایی به چاپ رسیده است، تصویری از دنیای یک شاعر پناهنده هزاره را به زبان ایتالیایی ارائه میدهد؛ دنیایی چون بوم نقاشی خاکستریرنگ با لکه رنگهای سبز و آبی و نارنجی، دنیایی هرچند با آینده مبهم و نامعلوم اما مملو از عشق و امید و انرژی نامحدود باز مینمایاند. به همین خاطر، این اثر توانسته است با استقبال زیادی در ایتالیا مواجه شود و توجه محافل ادبی این کشور و کشورهای امریکای لاتین را به خود جلب کند.
رؤیای آتشبس پارسال چاپ و نشر شد. پس از آن برنده جایزه ویژه هیئت داوران مسابقه ملی «شعر و ادبیات» شهر سانتانازتازیای ایتالیا شد. آهنگ توانسته است نشان ملی «دانته الیگیری» شاعر سرشناس دوره رنسانس ایتالیا، را نیز به خود اختصاص بدهد. «رؤیاهای آتشبس» مجموعۀ شعر مدرن ایتالیایی است که هرکدام آنها زیبایی خاص خودش را دارد. زبان روان و تصویر ساده و روشن، این شعرها را بیشتر جهانی کرده است و برای مخاطبان ایتالیایی جذاب و تصویری. زبان شعرهای بصیر آهنگ پیچیده نیست، اما این اشعار با خاصیت تصویریای که دارند، بهخوبی خواننده را به ژرفای تخیل میکشانند و دریچۀ تازۀ تصویری را به جهانی دیگر برای خوانندگان باز میکنند. با وجودی که به خاطر استفاده بسیار کم از تشبیهات و استعارههای پیچیده، این اشعار رک و راست جلوه مینمایند، اما همزمان کنایههایی که در بعضی از آنها به کار رفته، از بصیر آهنگ یک شاعر معترض ساخته است، که شاید به پسزمینه زندگی این شاعر برگردد. برخی محافل ادبی شاعر مجموعۀ رؤیای آتشبس را شاعر صلح نامیدهاند. از اشعار این مجموعه تاکنون در متن چند فیلم، از جمله فیلم «مهمان» نیز استفاده شده است. در چند شهر ایتالیا، قرار است شماری از اشعار این مجموعه در متون درسیشان درباره پناهندگی، حقوق بشر و حقوق پناهندگان شود. کودکانی که باید با رنجها و محنتها و تمنیات انسانی آوارهها آشنا شوند. برای شاعری که چند سال است در کشور دوم زندگی میکند و تازه به زبان آن آشنا شده است، چنین دستاوردی، به هیچوجه اندک نیست. کار و دستاوردهای او دستکم میتواند برای دیگران این حس را تقویت کند که میتوانند در کشورهای دوم و سوم کارهای ماندگار و مفیدی انجام بدهند و تقدیر ازلیشان نیست که شهروند بیگانه باقی بمانند.
رنجها و حرمان انسانهای درگیر جنگ، بازگشت، صلح و آرامی، مهاجرت و نوستالژی بیخانمانی، درونمایۀ این مجموعه است. برای ایتالیا البته چنین درونمایهای به هیچوجه ناآشنا نیست. این کشور از متن فاشیزم با پایان جنگ جهانی سر برآورد و تا هنوز ویرانههای آن باقی است. شاید اقبال اشعار آهنگ نیز در این است که از دردها و آرزوهایی گفتهاند که در روزگار نهچندان دور، در ایتالیا به رؤیای محال میمانست.
«رؤیای آتشبس یا به زبان ایتالیایی Sogni di tregua» روایتی از نسلکشیها و قتلعامها و فجایع پرشماری است که در افغانستان اتفاق افتادهاند. این کتاب هنوز به فارسی ترجمه نشده است، اما به زبان اصلی، میتوان از سایت آمازون به دست آورد.
منبع: روزنامه جامعه باز