محمدنبی زاده
نگاه مختصر بر یک قرن تهاجم کوچیها در هزاره جات!
قبلآدر قسمت اول این مقاله درباره قدامت و هویت تاریخی و بومی بودن مردم هزاره را در هزاره جات و مظالم رژیم های استبدادی که از کوچیها بحیث حربه سیا سی طی مدت یک قرن اخیر برضد مردم محروم کشوراستفاده نموده اند و تظاهرات مسالمت آمیز هزاران نفر از مردم هزاره در شهر کابل که بدین مناسبت صورت گرفته است – پشنهادات سا ل گذشته نمایندگان مردم بهسود ولایت وردک به دولت – نتیجه گیری از عواقب وخیم تهاجم کوچیها با سلاح ثقیله در هزاره جات و دیگر ساحات افغانستان راه حل های پشنهادی ارایه گردیده است . اما درقسمت دوم مقاله حاضر بالای چالشها و معضله کوچی ها و امتیازات که دولت در طرح قانون انتخابات به آنان قایل وقانون مذکورجهت بررسی تقنینی درجلسه عمومی ولسی جرگه به بحث کشانده شد که در باره آن مطالبی ارایه میشود. هفته گذشته جلسه عمومی ولسی جرگه به ریاست میرویس یا سینی معاون اول آن مجلس دایر شده بود، در حالی که بحث روی قانون انتخابات جریان داشت، میان نمایند گان اختلاف نظر پیدا و جلسه به تشنج گرائید. در حالیکه بحث روی حوزه انتخاباتی کوچی ها در مجلس نماینده گان به مشاجرات لفظی کشانیده شد، و نماینده کوچی ها حاجی علم گل با عصبانیت بیان داشت” کوچی ها وارث حقیقی این کشور هستند، چون کوچی ها تاریخ دارند و باید سر تا سر افغانستان برای شان حوزه انتخاباتی باشد و کسانیکه از زاویه تعصب با این نظر مخالفت می ورزند، از افغانستان نیستند” وی در مجلس نمایندگان دیگر اقوام افغانستان را “مهاجر” خواند که باعث جر و بحث های طولانی در مجلس گردید. در ماده نهم پیش نویس قانون انتخابات، به کوچی ها حق داشتن حوزه های رای دهی درتمام ولایات افغانستان و داشتن ده کرسی در پارلمان را می دهد. درین ماده قانون انتخابات ، تمام افغانستان را حوزه انتخاباتی برای کوچی ها پیش بینی کرده است که نماینده های معترض آن را امتیاز دهی و تبعیض آمیز خوانده و خلاف ماده ۲۲ قانون اساسی کشور که هر نوع تبعیض را ممنوع قرار داده است، می دانند. نشست مجلس نمایندگان افغانستان بدنبال اعتراض شماری از اعضای مجلس در مورد ماده ای از پیش نویس قانون انتخابات که به کوچی های افغانستان اختصاص دارد، تعطیل شد. نمایندگان مردم می گویند آقای یاسینی رئیس مجلس نمایندگان درآن روز در پیش نویس قانون انتخابات، میخواست ماده ای را به سود کوچی ها به تصویب برساند که به گفته آنان مخالف قانون اساسی این کشور است. بیش از صد تن ازوکلای مردم که برسم احتجاج تالارجلسه پارلمان را ترک گفتند و قبل از ترک محل جلسه آقای محمد اکبری نماینده مردم ولایت بامیان -عبدالرضا رضایی نماینده مردم وردک-محمد عبده نماینده مردم بلخ – محمد صالح ریگستا نی نماینده مردم ولایت پنجشیر- احمد بهزاد نماینده مردم هرات خانم شکریه بارکزی نماینده مردم کابل – حاجی محمد محقیق نماینده مردم شهر کابل – برهان الدین ربانی نماینده مردم ولایت بدخشان -فیض الله ذکی نماینده مردم ولایت جوزجان- انجنیرعاصم نماینده مردم بغلان- فاطمه نظری وکیل کابل- رحمان اوغلی وکیل فاریاب- نادر فهیمی وکیل سر پل در ولسی جرگه صحبت های را درین باره انجام داده اند که فشرده صحبت های ایشان خدمت خوانندگان عزیزتقدیم میشود.
وکلای مردم هنگامیکه جلسه را تحریم میکردند وگفتند که تا پیشنهادات شان پذیرفته نشود در جلسه اشتراک نمی کنند”.، وپس از نشستی ، قطعنامه ای را نیز صادر نمودندکه مطابق آن ، میرویس یاسینی معاون اول به دلیل اداره نکردن مجلس و علم گل کوچی به خاطر که به برخی از اقوام کشور ، توهین نموده اند، رسما نمایندگان مردم معذرت خواهی نمایند ، شماری از نمایندگان مردم با اتکا به همین ماده، می گویند دادن حق رای دهی به کوچی ها در تمام ولایات، به معنی امتیاز دهی برای یک قوم خاص است. باید رئیس جلسه به ۱۴ کمسیون اجازه صحبت درین باره میداد و لی فقط دو کمسیون صحبت کرده بودند که آقای یاسینی رای گیری را شروع کرد و در یک فضای غالمغال و پر تشنج رای گیری صورت گرفت. فرصت نداد که کمسیون ها مطابق طرزالعمل و وظایفی داخلی نظریات شان را در این مورد بیان می کردند. به این خاطر اعتراض کاملاً معقولیت دارد “کوچی ها یک قوم هستند و برای خود شان تعریف مشخص ندارند و اما در قانون اساسی و قانون انتخابات برای شهر وندان کشور چوکی ها بر اساس قوم توزیع نشده است، بلکه بر اساس نفوس مطرح است. وکلای مردم علاوه برمخالفت بر فقرهای ماده نهم قانون انتخابات، در مجموع به پنج امتیاز اشاره کرده آن ها را خلاف قانون اساسی کشور می دانند و می گویند: ” امتیاز اول که برای کوچیها تمام افغانستان را یک حوزه انتخاباتی در نظر گرفته است؛ امتیاز دوم تخصیص ۱۰ کرسی برای کوچی ها در پارلمان است؛ امتیاز سوم در مناطقی که کوچی ها رفت و آمد دارند در شوراییهای ولایتی برای آن ها کرسی اختصاص داده شده اند ؛ امتیاز چهارم در مناطقی که کوچی ها رفت و آمد دارد در شورای ولسوالی ها هم برای آن ها چوکی در نظر گرفته شده؛ امتیاز پنجم این است که در شورای قریه هم که کوچی ها رفت و امد دارند برای آن ها چوکی در نظر گرفته شده است که این ها همه خلاف ماده ۲۲ قانون اساسی است. ما نمایندگان معترض در باره ماده نهم قانون انتخابات به هیچ صورت این را پذیرفته نمی توانیم باید راه حل قانونی جستجو شود نه راه حل دادن امتیازها بیک مجموعه معین .” معلوم میشود به چالش انداختن جلسه عمومی پارلمان ودر تشدید ودامن زدن اختلافات میان کوچیها و اقوام دیگر نقش منفی رهبری مجلس ولسی جرگه و ارایه کنندگان پیش نویس قا نون انتخابات توسط دولت زمینه ساز این معضله یک قرنه کوچیها بوده است .
نمایندگان مردم میگویند که مطابق قانون اساسی اعضای ولسی جرگه با رای سری و مستقیم مردم انتخاب می شود که در آن جا به هیچ قومی خاصی امتیاز داده نشده است . عده ای از نماینده های معترض حکومت را به بی توجهی متهم کرده می گویند که حکومت باید مطابق قانون اساسی افغانستان به کوچیها اسکان بدهد. به این اسا س کوچی ها می توانند که در هر جای خود را کاندید کنند و از کوچی و ده نشین رای بگیرند و در پارلمان ۱۰ نفر نیایند بلکه ۵۰ نفر بیایند”. باید ولسی جرگه تعریفی جامع از کوچیگری بدهد که بر اساس آن کمیت و تعداد کوچی ها دانسته شود؛کوچی ها باید اول توضیح و تشریح شود چطور تنها برای یک مجموعه که کوچی هستند امتیاز داده می شود. دوم قانون اساسی می گوید باید برای کوچی ها اسکان داده شود”. خیلی از برادران کوچی زمین دار هستند، خیلی هایشان تاجر هستند. شاید تعداد محدودی شان زمین نداشته باشند که این ها هم مشخص نیستند. بطور نمونه حاجی اعلم گل نماینده کوچیها در ولسی جرگه که خود یک شخص زمین دار بوده ودریکی از شهرهای کشور زیست دارد . وکلای مردم در ولسی جرگه میگویند که:-
درپارلمان ماخواهان تطبیق قانون بوده هر گونه امتیاز و تبعیض را غیر قانونی می دانیم. و می گویند: ” چیزی که آرزوی ما است تطبیق قانون است و نمی خواهیم که تبعیض و امتیاز وجود داشته باشد و نمی خواهیم که ظالم و مظلوم وجود داشته باشد” “موضوع تعریف کوچی ها یک بحثی است که تعریف مشخص را ایجاب می کند. به خاطری که در بحث های که در دو سال اخیر در شورا بوده است که کوچی ها یک قوم هستند و به صفت یک قوم دارای کتاب ثبت شهرت شخصی بوده که شهرت آنان درین کتاب ها درج هستند ؛ در حقیقت مثل سایر شهر وندان کشور که در کتاب های ثبت احوال نفوس ثبت میباشند ، کوچیها هم ثبت هستند. از این لحاظ جزو شهروندان متساوی الحقوق افغانستان شمرده میشوند . زمانی که در لویه جرگه اضطراری و لویه جرگه قانون اساسی، کرسی های مشخصی برای کوچی ها در نظر گرفته شد، نماینده گان اقوام دیگر با این تصمیم به شدت مخالفت کردند؛ و در جریان انتخابات پارلمانی هم که کرسی های مشخصی برای کوچی ها در مجلس نماینده گا ن و مجل سنا در نظر گرفته شد، یکبار دیگر این طرح با مخالفت های شدیدی شهر وندان کشور رو به رو گردید؛ اما باز هم این مخالفت ها از طرف دولت نادیده گرفته شد ولی این بار نمایندگان مردم پارلمان با جدیت این موضوع را پیگیری خواهند نمود .
زیستگاه اصلی کوچی های افغانستان به دلیل این که شاخه ای از اقوام پشتون افغانستان حساب می شوند، در جنوب و شرق افغانستان به شمار می رود؛ اما این ها در بهار وتابستان به مناطقی چون، هزاره جات – ولایات ؛ پروان، پنجشیر و کاپیسا و بدخشان و صفحات شما ل سرازیرمیشوند. ولی مردم این مناطق میگویند که پیوسته نفوس شان در حال افزایش است ، و ادعا دارند که چراگاه های موجود در این مناطق حتی کفایت مواشی خود شان را نمی کند وتاهنوز مظالم زیادی را از تهاجم مسلحانه کوچیها متحمل شده و به این دلیل با حضور کوچی ها در مناطق شان مخالف هستند.به این ترتیب، حضور اجتماعی و سیاسی کوچی ها و روابط آنان با اقوام دیگر کشور به یک چالش بزرگ در برابر دولت مبدل شده است دولت در چند سال گذشته، به نحوی از موقف و موضع کوچی ها در برابر اقوام دیگر حمایت کرده است و به این دلیل شماری از اقوام کشور به این باور اند که در این میان حقوق آنان در نظر گرفته نشده است. در حالی که احتمال در گیری میان کوچی ها و باشنده گان بومی مناطق هزاره جات و دیگر ولایات صفحات شمال کشور یک بار دیگر شدت یافته و،تنش میان کوچی ها ودیگر اقوام کشور بر سر ورود کوچی ها به مناطق شان ایجاد شده است . در روز های اخیر یک بار دیگر مردم مناطق هزاره جات مرکزی نگرانی شان را از حضور صد ها کوچی مسلح در اطراف هزاره جات بوسیله تظاهرات بزرگی با شرکت هزاران تن از مردم هزاره درشهر کابل ابراز کرده و از دولت خواسته اند که ورود کوچی ها به مناطق شان را بگیرند.همچنان در هفته پیش تنش میان نماینده کوچی ها در مجلس، با دیگر نماینده گان بر سر موادی از قانون انتخابات ایجاد شد که در آن پیشنهاد شده است، برای کوچی ها حوزه های مشخص رای دهی در نظر گرفته شود. که این موضوع بر جدی شدن معضله کوچی ها بیشتر ازگذشته میآفزاید .
افغانستان به هرکدام از شهروندان این کشور تعلق دارد و بر مبنای قانون اساسی کشور تمامی شهروندان افغانستان از حقوق و امتیازات مساوی باید برخوردار باشند.اما عملکرد شش سال گذشته دولت در رابطه به مشکلات کوچی ها نشان داده است که دولت در حل مشکل کوچی ها با اقوام دیگر کشور ناکام بوده است.اگر کوچی های افغانستان بر اساس ویژه گی ها زنده گی شان نمی خواهند که مانند دیگر اقوام کشور ساکن باشند این حق را دارند؛ اما تامین این حق نباید به قیمت پایمال شدن حقوق اقوام دیگر کشور تمام شود. دولت باید در مفاهمه با سران کوچی و اقوام دیگری که با کوچی ها، مشکلات اجتماعی و سیاسی دارند، در پی جستجو و دست یابی راه حلی باشد که رضائیت هر کدام از طرفین را شامل شود. و هم یک مشکل صد ساله در افغانستان به یک راه حل دوامدار خواهد رسید.در غیر این صورت بعید به نظر نمی رسد که تنش میان این اقوام مشکلاتی را برای افغانستان به وجود بیاورد که زیر کنترول در آوردن و حل آن از توان دولت بیرون خواهد بود. حالا انتخاب با دولتمردان افغانستان و با سران اقوام مختلف شامل این قضیه است که می خواهند چه راهی را انتخاب می نمایند . در اوائیل ماه حمل سال جاری هزاران ها نفر از مردم هزاره درشهر کابل راه پیمائی و تظاهرات کردند، ، کوچی ها میخواهند با گله های خود مانند سال قبل به حمایت و تحریک گروه طالبان بزورسلاح و تجهیزات ثقیله و خفیفه جبرآ
و همچنان در اوضاع و احوال جاری افغانستان که از لحاظ استقرار صلح وثبات شکننده است وظیفه خیلی خطیر ی آنان بدوش دارند تا این کشتی شکسته تامین صلح وامنیت سراسری را به ساحل مطلوب برسانند و مردم کشور را درین شرایط توفانی از غرق شدن در منجلاب خونین نجات دهند .طوریکه تجربه نشان داده است در جریان حوادث سه دهه جنگ همواره اقوام محروم از همه بیشتر اولین قربانیان فاجعه های انسانی و پاکسازی های قومی در افغانستان بوده است. بناء نخبگان این اقوام باید با احتیاط کامل و دور اندیشی سیاسی بخاطر حل مسایل عمومی کشور برخورد نمایند ودر بازی های کلان سیاسی وحل معضلات کشور و بخصوص مشکل سیاسی اقوام تحت ستم با متحدینش را با هوشیاری و دقت هرچه بیشتر ازگذشته وبا آینده نگری شفاف مدنظر گیرند تا زمینه و مجال ایجاد اختلاف و افتراق میان نیروهای خودی را بطور قطع فراهم نسازند. همبستگی و وحدت ملی را رمز پیروزی خودها بشمارند .
رویکردها :–
روزنامه پیمان چاپ کابل :- زیر عنوان تهدید جنگ قومی بالای چراگاه ها منبع: UN Office for the Coordination of Humanitarian Affairs برگردان: عبدالله حارث (ژورنالست آزاد)
سایت آریائی زیر عنوان وکلای معترض خواهان رفع تبعیض در قانون انتخابات شدند به نقل ا ز روزنامه افغانستان .
سایت آریانانت زیر عنوان جلسه ولسی جرگه به تشنج گرایید د ر روز دوشنبه ۱۹ حمل ۱۳۸۷ش.
سایت خاوران زیرعنوان تنش میان کوچیها و اقوا م هزاره بر سر ورود کوچیها بمناطق هزاره نشین نویسنده:- فهیـــــم دشتی
سایت کاتب هزاره زیر عنوان هزاره جات، سرزمین هزاره ها است نویسنده:- نواندیش.
– ۱۲ ماه – اپریل – سا ل -۲۰۰۸ – میلادی
منبع: نشریه سیاسی، اجتماعی و فرهنگی مشعل