بسیارند مردمانی که از بد روزگار، سرزمین آبایی خویش را به جبر زمان ترک گفته و در سرزمینی نا آشنا، زندگی را تجربه می کنند که هیچ گاه تصوری از آن نداشته اند. آغاز این دوره برای فرد جدا شده از وطن خویش تا تثبیت اقامت دایمی اش، دوره ی “پناه جویی” نام دارد.
تعداد زیاادی از شهروندان افغانستان از چهره کریه جنگ و ناامنی می گریزند و اغلب به راهی می روند که پایانش نه ساحل امن و آرامش بلکه درامه ای تراژیک است ، گاهی کشتی های مملو از پناهجویان طعمه دریا می شوند و گاهی در داخل کانتینرهای سربسته تلف می شوند ، گاهی نیز در مسیر قاچاق در دام قاچاقچیان انسان گرفتار می شوند و گاهی در کمپ های مهاجرتی خودکشی می کنند. چنین وقایعی به کرات اتفاق افتاده و آن چه که قابل دیدن هست و هیچ کس نمی خواهد که ببیند جدال پناهجویان با مرگ است.
اما ما پناهجویان افغانستانی در ترکیه هنوز مسیر درستی را انتخاب کرده ایم. ما به سازمان ملل متحد منحیث ناجی خویش و سازمان تامین کننده و مدافع حقوق بشری خویش مراجعه کرده ایم. ما بطور غیرقانونی خود را به کوه ها و دریاها و اقیانوس ها نینداخته ایم. پس چرا هنوز برای ما کاری کرده نمی توانید؟ آیا این موضوع نشان دهنده این نیست که شما هم به نحوی غیر مستقیم شبکه قاچاق انسان را با این عملکرد تبعیض آمیز و آهسته تان تقویت می نمایید؟؟
پناهجویان افغانستان که یکی از بزرگترین گروه ها را در میان پناهجویان در ترکیه تشکیل میدهند و تعداد آنها قریب به ۲۶هزار نفر می رسند با مشکلات بسیاری روبرو هستند. سهل انگاری مطلق کمیساریا در خصوص پرونده پناهندگان وعدم ایجاد شرایط مناسب برای پناهجویان بارها و بارها فجایع غیرقابل جبرانی را به وجود آورده است، چرا که هزاران پناهنده افغانستانی از سوی کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهندگان در این کشور به امان خدا رها شده اند .
مطابق قوانین کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد، هر فردی که به حیث پناهنده شناخته شده باشد، سازمان و دولتی که پناهنده در آن کشور تقاضای پناهندگی کرده است موظف به تامین امکانات اولیه زندگی برای ایشان هست. در ترکیه اما اجازه کار به پناهجو داده نمی شود ، کمیساریای عالی نیز از هر گونه کمک نقدی و غیر نقدی که زندگی را برای پناهجو تا حدودی آسانتر نماید دریغ می ورزد، از سویی دیگر پناهجویان از سوی دولت ترکیه در شهر های توسعه نیافته اسکان داده می شوند که امکان یافتن کار بسیار سخت بوده و عده ای هم که راه امرار معاشی می یابند مجبور به تن دادن به کارهای شاقه با معاشی کمتر از کارگران بومی می شوند.
این پناهجویان در صورت شناسایی توسط پلیس نیز مجبور به پرداخت جریمه های سنگین می شوند. این عوامل پناهجویان را جبرا وادار می سازند که دست بدامان سازمان های خیریه شوند و برای ادامه زندگی جبرا گدایی کنند.
طبق قوانین کمیساریای عالی، پناهجویانی که از این سازمان جواب قبولی می گیرند، ممکن است به مدت ۱۵ ماه تا ۳ سال منتظر بمانند تا فرصت اسکان در کشوری امن برای آنان یافت شود. یکی از وظایف کمیساریا آن است که پناهجویان را در اسرع وقت و بدون در نظر گرفتن ملیت آنان به کشورهای امن انتقال دهد. اما این مدت برای پناهجویان افغانستان در ترکیه به ۶ تا ۸ سال نیز به درازا می کشد.
مقامات کمیساریا در دفتر آنکارا دلایلی مختلفی برای کم کاری و عدم فرستادن پرونده های پناهجویان در کشورهای مهاجر پذیر بیان می دارند:
گاهی این کم کاری ها را بدوش کشورهای مهاجر پذیر انداخته و می گویند “کشورهای مهاجر پذیر سیاسی عمل می کنند” و پناهجویانی از ملیت های خاصی را به کشورخویش فرا می خوانند. درحالیکه سفارت کشورهای مهاجر پذیر این موضوع را رد می کنند. گاهی هم می گویند که پناهجویان کشورهای همسایه ترکیه در اولویت هستند. گاهی نیز عدم تخصص و عدم تحصیل پناهجویان را بهانه می کنند.
کمیساریای سازمان ملل در ترکیه در برخورد با مهاجرین قانونی دوگانه دارد، برای یک پناهجو از یک ملیت خاص مدت بررسی پرونده را بطور معمول۲ سال در نظر می گیرد و برای یک پناهجوی دیگر که او هم از نظر سازمان قبولی دارد ۶ تا ۸ سال درنظر می گیرد.
نظر به قانون پناهجویی و قانون حقوق بشر، همه انسانها دارای حقوق مساوی اند در حالیکه ما شاهد تبعیض آشکار سازمان میان پناهجویان کشورهای مختلف هستیم. پناهجویان افغانستان بطور متوسط ۶ سال در ترکیه می مانند درحالیکه پناهجویان کشورهای دیگر بطور متوسط ۳ سال انتظار می کشند. دلیل این تفاوت و تبعیض چیست؟ آیا ما پناهجو نیستیم؟ آیا هیچ کشوری مثل کشور ما نا امنی دارد؟
پناهندگان و پناهجویان افغانستانی به خیابانهای آنکارا آمده تا خواسته های خود را که مبنی بر رعایت حقوق بنیادی پناهجویان است به گوش ناشنوای کمیساریای عالی سازمان ملل متحد برسانند. رسیدگی به درخواست پناهندگی بسیار طولانی میباشد و شرایط زندگی پناهجویان باور کردنی نیست. حقوق پناهندگان به دلیل بی کفایتی کمیساریای عالی سازمان ملل پایمال می شود و پناهجویان از حقوق بنیادی خویش نیز محروم می شوند. بنابراین نباید اجازه داد کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد به این روند ادامه دهد.
۱- پناهجویان افغانستان که جدیدا به ترکیه رسیده اند؛ باید در دفتر کمیساریا مانند دیگر پناهجویان از ملیت های دیگر بدون تبعیض و تفاوتی ثبت وراجستر شوند.
۲- پرونده پناهجویان افغانستانی که قبلا ثبت کمیساریا بوده اند مانند پرونده پناهجویان از دیگر ملیتها باید بررسی شده و از حالت تعلیقی بیرون شوند.
۳- پرونده پناهجویان افغانستان مانند پرونده پناهجویان از ملیت های دیگر بعد از بررسی و گرفتن قبولی شان از کمیساریا، به کشورهای امن سومی فرستاده شود تا از بی سرنوشتی مطلق نجات یابند
۴- درجریان بررسی پرونده هایشان در داخل ترکیه، باید شرایط زندگی آنها بهبود یابد.
۵- برای پناهجویان باید اجازه کار گرفته شود که در مدت طولانی دوره پناهجویی بتوانند مشکلات خویش را حل سازند و برای فامیلش مایحتاج زندگی را فراهم سازند وامکانات تحصیلی فرزندانش را مهیا سازند یا کمیشنری سازمان ملل خویشتن تمام مصارف زندگی یک پناهجو غذا؛ کرایه خانه، مصارف تحصیلی فرزندان، مصارف بهداشتی را به عهده گیرد.
گروه هماهنگ کننده پناهجویان افغانستان در ترکیه