نویسنده: بصیر آهنگ
ازغرق شدن در آب‌های استرالیا و اروپا تا گیر ماندن در صخره های “سَلْماس” در مرز ترکیه و ایران همه از درد و رنج پناهجویان افغان حکایت دارد. شاید کمتر کشوری پیدا شود که رد پای پناهجویان افغانستان در آن حک نشده باشد.
در این اواخر که خشونت های سوریه به اوج خود رسیده است، از این کشور خبر می رسد که بیش از ۱۰۰۰ پناهجوی افغان در حومه ی دمشق پایتخت این کشور گیر مانده و در معرض یک فاجعه بزرگ انسانی قرار گرفته اند. این پناهجویان در منطقه ی موسوم به”سیده زینب” در حومه ی دمشق درخانه های متروکه پناه گرفته اند.
مناطق عربین، زملکا، جوبر و عین ترما که در روز چهارشنبه هفته گذشته مورد حمله شیمیائی قرار گرفتند، از محل اقامت پناهجویان ، حدود ۳ تا ۴ کیلومتر فاصله دارد.
از سوی دیگر چون اکثر پناهجویان افغان شیعه مذهب هستند، بیم این وجود دارد که اگر گروه های تندرو سنی مذهب و مخالف رژیم بشار اسد، بر حومه دمشق مسلط شوند، خطر جدی آنها را تهدید می‌کند.
عارف ادبی یک تن از پناهجویان افغان در سوریه در این باره می گوید؛ “پناهجویان حتی راه فرار از سوریه را ندارند، زیرا از یک سو در محاصره هستند و از طرف دیگر به جز برگه های اقامت که توسط ملل متحد به آنان داده شده است؛ هیچگونه مدرک و یا پاسپورتی ندارند که بتوانند برای بیرون شدن از سوریه از آن استفاده کنند”.
کمیسیاریای عالی سازمان ملل در سوریه در سایت رسمی خود تعداد پناهجویان افغان دراین کشور را ۱۷۵۰ تن ذکر کرده است. اما علی فقیری یک تن از پناهجویان می گوید، “کسانی که توانایی لازم را داشتند، از سوریه گریخته و خود را به کشورهای دیگر از جمله ترکیه رساندند، ولی خانواده ها و افرادی که از نگاه مالی توانایی رفتن را ندارند در زیر آتش جنگ سوریه گیر مانده اند، تعداد شان به ۱۰۰۰ تن می رسد.
انتقاد از سازمان ملل
آقای فقیری که چند ماه است همراه با چند تن دیگر برای نجات پناهجویان افغان از سوریه تلاش کرده است می گوید؛ “هر چند روز یکبار محل اقامت آنان مورد حملات خمپاره قرار می گیرد و تا کنون به اثر اصابت خمپاره در محل اقامت پناهجویان، ده پناهجوی افغان کشته و بیش از سی تن دیگر مجروح شده اند.”
آقای فقیری و دوستانش از دولت افغانستان و سازمان ملل متحد به شدت انتقاد می کنند و می گویند، درخواست های مکرر آنان برای کمک از دولت افغانستان و ملل متحد تاهنوز بی جواب مانده است”.
فقیری می افزاید، در حالی که تمام پناهجویان افغان در سوریه به دفتر سازمان ملل متحد ثبت شده و از طریق کمیسیاری عالی سازمان ملل رسما به عنوان پناهنده شناخته شده اند. اما هیچ توجهی برای تامین امنیت جانی آنها صورت نگرفته است.”
‘دولت بی مسئولیت’
عارف ادبی یکی دیگر از پناهجویان افغان در سوریه می گوید، “در حالی که وزارت خارجه ی افغانستان چندین بار با رسانه ها از طرح هایی مبنی بر بازگرداندن پناهجویان به افغانستان خبر داده است، اما هیچ تماسی با پناهجویان افغان در سوریه صورت نگرفته و آنان فقط از طریق رسانه ها این مسئله را شنیده اند.
آقای ادبی با انتقاد شدید از دولت افغانستان می گوید؛ “دروغ های شاخداری از طرف دولت به رسانه ها گفته شده است که گویا دولت افغانستان تلاش کرده تا جان پناهجویان افغان را از سوریه نجات دهد ولی پناهجویان طرح دولت را قبول نکرده و می خواهند به کشور های غربی بروند.”
خطر وقوع فاجعه انسانی
پس از حمله شیمیائی به مناطقی در حومه دمشق، پایتخت سوریه، نگرانی ها در باره وضعیت پناهجویان افغان در این کشور افزایش یافته است. آقای ادبی می گوید: بیش از نصف ازمیان پناهجویان افغان گیر مانده در سوریه، کودکان و زنان هستند. “اکنون ۴۷۵ کودک که بین ۸ تا ۱۵ سال دارند و تعداد ۹۰ زن در میان پناهجویان هستند که از جمله آنان ۲۴ زن بی پرست هستند”. او می افزاید که زنان و کودکان در شرایط کنونی می توانند بیشتر آسیب پذیر باشند و اگر درگیری ها شدت بیشتری یابد ممکن است هراتفاقی رخ دهد.
با در نظرداشت وضعیت فعلی، چندان دور از واقعیت نیست که بحران سوریه وارد مرحله خطرناکتری شود و جنگ ها شدت بیشتری گیرد، با این حساب ممکن است جنگ به مناطق که پناهجویان افغان پناه گرفته اند نیز کشیده شود.
اگر دولت افغانستان و سازمانهای بین المللی توجه جدی به وضعیت این پناهجویان گیر مانده در آتش جنگ سوریه نکند، وقوع یک جافجه ی انسانی بعید نیست.