زیرزمینی تاریک و نمناک در استانبول خانه حدود سی مهاجر افغانستانی است که جایی برای زندگی ندارند؛ قربانیان یک بحران بزرگ مهاجرتی در ترکیه که کمتر کسی به آن توجه می‌کند.
این زیرزمین قبلا مرده‌شورخانه مسجد محل بوده و بیشتر مهاجران افغانستانی که در آن زندگی می کنند، به تازگی خود رااز ایران به استانبول رسانده‌اند. بدتر شدن روزافزون وضعیت مهاجران افغانستانی در ایران از دلایل آمدن آنها به ترکیه است.
حدود بیست هزار افغانستانی مهاجر در ترکیه به سر می‌برند و نمایندگی کمیسیاریای عالی سازمان ملل در امور پناهندگان در شهر انکارا می گوید، بخش اعظم این مهاجران در ماه های اخیر از راه ایران به ترکیه آمده اند.
یک سازمان خیریه محلی، در بیرون از مسجد محله زیتین بورنو، در کنار دیوارهای قدیمی شهر، برای مهاجران سرپناه ایجاد کرده و به آنها لباس و غذا می دهد. چندایرانی نیز شامل این مهاجران است.
کیازاراس، ازمسئولان این موسسه خیریه که مدیریت مسجد را بر عهده دارد، می گوید اگر این سرپناه و زیرزمین مسجد نباشد، مهاجران باید در خیابان زندگی کنند.
سجاد رمضانی، ۱۸ ساله و فرزند یک خانواده مهاجر افغانستانی در ایران است. او می‌گوید پدر و مادرش شش ماه پیش او را با مادرکلان و کاکایش به ترکیه فرستادند.
او و دیگر مهاجران افغانستانی می‌گویند حکومت ایران برافغانستانی ها فشار وارد می‌کند تا آن کشوررا ترک کنند. ایران خود با مشکلات اقتصادی فزاینده ای دست و پنجه نرم می‌کند که نتیجه تحریم های غرب در پاسخ به برنامه هسته‌ای این کشوراست.
خانواده سجاد هنوز در ایران هستند و به گفته سجاد، به محض این‌که پول سفرشان را مهیا کنند، به ترکیه خواهند آمد.
دردوسال گذشته، تلاشها برای کمک به مهاجران در ترکیه بر روی مناطق هم‌مرز با سوریه متمرکز بوده است؛ جایی که ۱۸۰ هزار مهاجری سوری در کمپهای دولتی جاداده شده اند. اما همزمان با بحران سوریه، تعداد مهاجران افغان در ترکیه نیز به شدت افزایش یافته است.
آژانس پناهندگان سازمان ملل متحد می‌گوید فقط هفت هزار مهاجر افغانستانی رسما نزد این نهاد ثبت شده اند. اما در نتیجه افزایش مهاجران از ماه جون ۲۰۱۲ به این سو، نزدیک به سیزده هزار مهاجر دیگر با دفتر کمیسیاری عالی ملل متحد در امور پناهندگان تماس گرفته و تقاضای ثبت نام کرده اند.
این نهاد سازمان ملل متحد می‌گوید افزایش ورود مهاجران افغان به ترکیه به دلایل مختلف بوده؛ از جمله نگرانی آنها از سرنوشت کشورشان بعد از خروج نیروهای غربی و وضعیت اقتصادی در ایران که ماندن در آن جا را برایشان دشوار ساخته است.
سخنگوی سفارت ایران در انکارا فشار دولتش بر افغانستانی ها برای خروج از این کشور را رد می‌کند و می‌گوید افغانها به این دلیل از وضعیت خود در ایران شکایت می‌کنند که شانس خود برای قبول شدن به عنوان مهاجر در یک کشور غربی را افزایش دهند.
اما مهاجرانی مانند سجاد و رسانه‌های مستقل می‌گویند فشارهای زیادی بر افغانستانی های مقیم ایران وجود دارد.
سجاد در شهر اصفهان به دنیا آمده است. اما سال گذشته مقامات ایرانی زندگی را برای مهاجران سخت تر کردند. سجاد می‌گوید: “ما در اصفهان مغازه داشتیم. پولیس مغازه ما را بست و اجازه کاسبی از پدرم را گرفت.”
سجاد حالا در یک پارکینگ موتر در استانبول کار می‌کند و سعی می‌کند از طریق تلفن با خانواده اش در تماس باشد.
حاجی نصرت ۶۰ ساله، مهاجر دیگری است که افغانستان را بعد از حمله شوروی در سال ۱۹۷۹ ترک کرد و در شهر شیراز ایران اقامت گزید. او سی سال تمام به عنوان معلم کاراته در این شهر کار کرده است. اما دوماه پیش روند طولانی زندگی او در شیراز مختل شد. حاجی نصرت می‌گوید: “مقامات ایرانی به طور ناگهانی به افغانها اطلاع دادند که کارت اقامت به آنها داده نخواهد شد.” حاجی نصرت و خانوادهء هفت نفره اش تصمیم گرفتند از راه غیرقانونی و راههای کوهستانی به ترکیه بیایند.
بعد از آنکه در محله زیتین بورنو ساکن شدند، پسر حاجی نصرت موفق شد کاری در یک شرکت ساختمان سازی برایش دست و پا کند و به همین دلیل است که خانواده نصرت توانسته اند از عهده هزینه زندگی در یک آپارتمان برآیند.
آقای نصر می‌گوید اگرچه به طور غیرقانونی وارد ترکیه شده و اجازه اقامت رسمی ندارد، اما نگران اخراج شدن از این کشور نیست. او می‌گوید پولیس ترکیه، برخلاف پلیس ایران، رفتار خوبی با آنها دارد.
ترکیه به افغانستانی ها حق اقامت به صورت مهاجر اعطای نمی‌کند اما اجازه می‌دهد که تا هنگامی که آژانس پناهندگان ملل متحد کشورهایی را بیابد که مایل باشند این افراد را به عنوان مهاجر بپذیرند، در این کشور بمانند. این پروسه می‌تواند سالها به طول انجامد. بعضی از مهاجران افغانستانی می‌گویند باید برای اولین مصاحبه در سازمان پناهندگان ملل متحد به منظور گفتگو در مورد تقاضای پناهندگی، تا چهار سال انتظار بکشند.
منبع: دی نشنل