تخیل راه را بر راهی، تازیانه ای را بر کلمه ای دیگر، تا این وحشی رام شود

“تخیل راه را بر راهی،
تازیانه ای را بر کلمه ای دیگر،
تا این وحشی رام شود.”

(به بهانه ی انتشار کتاب فوران گوزن، شعرهای کامران میرهزار ترجمه شده از زبان دری/ فارسی و انگلیسی به زبان اسپانیایی)

“فوران گوزن” (Chorro De Ciervos) دفتر شعری از کامران میرهزار شاعر، نویسنده و سردبیر کابل پرس است که بتازگی به زبان اسپانیایی توسط انتشارات “فول پیج پابلیشینگ” در شهر نیویورک آمریکا منتشر شده است. مترجمان این دفتر شعر که از زبان دری/فارسی و انگلیسی به اسپانیایی برگردانده شده، مانوئل لیناس مترجم اسپانیایی و رافوئل پاتینی شاعر کلمبیایی می باشند. ناشر این کتاب در توضیح فوران گوزن می نویسد: “این دفتر شعر از کامران میرهزار شاعر و روزنامه نگار مشهور هزاره است که در آن به بیان عمیق ترین شادی های زندگی و پایبندی به عدالت و آزادی پرداخته شده است.”

Chorro De Ciervos (Spanish Edition)

ISBN-10: 0983770840
ISBN-13: 978-0983770848

مجموعه شعر فوران گوزن، به دو شیوه در اختیار خوانندگان قرار دارد: این کتاب در ابتدا به روش “پرینت آن دِمند” منتشر شده و روی سایت های فروشگاه های معتبر اینترنتی مانند آمازون قرار گرفت. هر خواننده ای که این کتاب را از این سایت ها خریداری کند، کتاب بلافاصله چاپ شده و به آدرس وی پست می شود. در کنار این روش، فوران گوزن در تیراژ دو هزار نسخه چاپ و به کتابفروشی های کشورهای اسپانیایی زبان در آمریکای لاتین فرستاده شده است.

شعرهای ترجمه شده در فوران گوزن انتخابی از شعرهای نشر شده آقای میرهزار در کتاب “لحن تند اسبی در اضلای پروانه شدن” و کتاب نشر نشده ی او “نوشتن ویروس” می باشد.

ناشر این کتاب می گوید نشست ادبی را در آمریکا برای معرفی کار و شعر کامران میرهزار ترتیب خواهد داد و ترجمه ی دفتری از شعرهای او به زبان انگلیسی نیز روی دست گرفته خواهد شد.

کتاب فوران گوزن نخستین تجربه ی حضور یک شاعر معاصر دری زبان در زبان اسپانیایی ست. زبان شعرهای آقای میرهزار زبانی ویژه و مختص به خود اوست. او در شعر دری مسیری را می آزماید که پیش از آن تجربه نشده است. شگردها و تکنیک های کار او آنچنانکه خود او می گوید با گذاشتن عناصر دیداری در متن و ساخت پرسپکتیو آغاز می شود.

تا بیایند و صدا را موزون کنند
تا بیایند و سایه ای را روی نفس هایمان پهن کنند
یا آیینه ای را بیاورند
تا ما روبرویش بایستیم
با ۱۶۸ سانتیمتر قد
با موهای شانه کرده و یخه ی گلابتون
و قطاری را ببینیم که با ریل های پهنش
حالا در گلویمان سرعت گرفته است….

(از شعر فوران گوزن)

کامران میرهزار

در فستیوال بین المللی شعر روتردام

همین عناصر دیداری ست که به او کمک می کند که بیشتر وقت ها از روش های مختلف ترکیب سازی متداول در گفتار و نوشتار و خیال پردازی هایی رایج استفاده نشود و در عوض این نحوه ی چینش عناصر باشد که فضا را می سازند و تصاویری بدیع در شعر ساخته می شود.

میرهزار معتقد است که یک شاعر نه تنها با شاعران دیگر، بلکه حتا با اهالی عکس، گرافیک، سینما، نقاشی و معماری نیز در رقابت هستند. طبق نظر او، ما در دوره ای از شعر قرار داریم که شگردهای متن بر اساس تاریخ تکنیک ها و شگردها در شعر تنها به بررسی گرفته نمی شوند و به دلیل فضاسازی های بصری ست که شعر در رقابت با سایر هنرها قرار دارد. از همین روست که در شعر او گاهی تصاویر تو در تو گذاشته می شود که آگاهی به نشانه گذاری های بصری می تواند خواننده را به لایه های مختلف شعر ببرد.

……تا می خواهند ما را به مردی نشان دهند
که پشت میزی نشسته است
عینکی را روی چشمش جابجا می کند
و باد رویاهایش را می آورد
کنار این فوران گوزن
کنار این ساعتی که با میر هزارم در گشت هستیم
کنار این جوی
کنار این بادی که از خلخال پای زنان گذشته است
از طوق کبوتران گذشته است
و کوهستان را سیل کرده است
و لت خورده است
و لت خورده است و آواز همه ی سرشکستگان را شنیده است
و رو به جانب ما کرده است
در این نمایشگاه نقاشی و خط
در این صداهای لختی
که در ادامه ی شاخ گوزنان بهم وصل می شوند
یا در همین ثانیه ای که قطاری در دیدگانش تنیده می شود
با ما که از واگن ها پرت شده ایم
وقتی اتومبیلش را نگه داشته است
و آخرین قدم های زندگی اش را
آهسته
آهسته
راه می رود
و در نمایشگاه می ایستد
و نور خیره کننده ای در ته استکان جمع می شود…. 
(ادامه شعر فوران گوزن)

و در انتهای شعر فوران گوزن همین نشانه های دیداری ست که به شاعر این قدرت و توان را می دهد که به یکباره زاویه ی دوربین خود را عوض کند و خواننده را در یک پرسپکتیو متفاوت قرار داده و فرم شعر کامل شود.

حالا کسی آمده است
و سیم تلویزیون را کشیده است
(دو سطر آخر شعر فوران گوزن)

شعر فوران گوزن بخوبی یکی از تکنیک های کار کامران میرهزار یعنی “ژرف نگاری با عناصر دیداری” را در شعر نشان می دهد.

در کارهای کامران میرهزار شعرهایی نیز هست که “سکوت نگاری” شده است. او می گوید “سکوت نگاری” لذت خاصی دارد. خواننده را در جایی قرار می دهی که ناچار است سکوت کند و در عمق خود فرو رود. در سکوت نگاری مورد نظر او باز هم از ترکیب سازی های رایج و غیر رایج در شعر خبری نیست. کلمات به همان روش متداول جملات ساده در کنار هم قرار می گیرند. با این وجود عنصر جانشینی در زبان نقش بارزتری پیدا کرده و فضای تازه ای آفریده می شود. استفاده از عنصر جانشینی تنها برای سکوت نگاری در شعر کافی نیست، بلکه باید طوری نشانه گذاری کرد که خواننده به یکباره بجای نزدیک شدن به متن در خود فرو رود و تاریخ خود را در خود به چالش کشیده ببیند.

از گنجشک کابلی پرسیدند
آدم ها چه می کنند
گنجشک کابلی که از تصور پاسخ جان داد.
(از شعر نوشتن ویروس)

اکنون کتاب فوران گوزن به بازار آمده تا شعر کامران میرهزار در عرصه ی ادبیات بین المللی و در زبان اسپانیایی به محک گرفته شود. شعرهایی از آقای میرهزار تاکنون به زبان های انگلیسی، آلمانی، رومانیایی و نروژی ترجمه شده بود و او طی سال های اخیر در معتبرترین فستیوال های بین المللی شعر، در کنار شاعران مطرح دنیا حضور یافته و شعر خوانده است. او در سال ۲۰۱۰ در “فستیوال بین المللی شعر روتردامِ” هلند شرکت کرد و علاوه بر شعرخوانی همراه با شاعر پرویی “کارلوس لوپز دگروگوری” درباره ی کار و تاثیر کتاب “پدرو پارامو” اثر جاویدان نویسنده ی مکزیکی “خوان رولفو” صحبت کرد. در فستیوال بین المللی شعر روتردام او در کنار شاعر مطرحی مانند “سی کی ویلیامز”، برنده ی پولیتزر، ازآمریکا و”یان فوسه” از نروژ، که از او به عنوان “هنریک ایبسن” دوم یاد می شود، شعر خواند. حاضرین این فستیوال او را یکی از چهره های خارق العاده شعر خواندند که می تواند از امید های شعر جهان شمرده شود. یکسال بعد ،آقای میرهزار به فستیوال شعر اروپا به بروکسل دعوت شد تا به عنوان مهمان ویژه ی “خانه ی بین المللی ادبیات” در کنار شاعرانی همچون “آنتونیو گاموندا” شاعر معروف اسپانیایی قرار گیرد.

در سال ۲۰۱۱ او به فستیوال بین المللی شعر مدجین در کشور کلمبیا دعوت شد و برای هزاران تن شعر خواند. از این فستیوال به عنوان فستیوالی یاد می شود که کمیته ی ادبیات نوبل به شاعران آن نگاه خاص دارد. درافتتاحیه ی این فستیوال اتفاقی خاص توجه عمومی را به شعر میرهزار بیشتر کرده بود. هزاران مخاطب شعر در مراسم افتتاحیه ی این فستیوال در پارکی در شهر مدجین، درست هنگاهی که کامران میرهزار شعری را می خواند که در آن خانه ی کرایه ای بدون برق در کابل آمده و کامپیوتری در نتیجه ی حمله ی ویروسی در حال از کار افتادن بود، برق صحنه ی محل شعرخوانی نیز بصورت همزمان با چند جرقه و صدای بلند قطع شده بود. فردای آن روز خبرنگار تلویزیون کلمبیا که با میرهزار مصاحبه ای اختصاصی انجام داد، از آن لحظه به عنوان “حاضر کردن متافیزیک شعر در لحظه” یاد کرد.

کامران میرهزار

فستیوال بین المللی شعر کلمبیا

نوشتن ویروس و دالان های الکترونیکی
وقتی برق نیست و کمپیوتر
در یک خانه ی کرایه ای ماهی هفت هزار افغانی
کابل پایتخت افغانستان!
این هم شد شعر؟
از خود می پرسی شعر واقعا همان کلماتی اند که در دالان های الکترونیکی
از انزوای هستی خود
چون پرتابی که ناچار به شعر؟

می بینی که تخیل راه را بر راهی
تازیانه ای را بر کلمه ای دیگر
تا این وحشی رام شود
و اگر نشد
مانند کمپیوتری که هنگ می کند و از کار می ایستد
(از شعر نوشتن ویروس)

از کامران میرهزار تاکنون دو مجموعه شعر مستقل بنام “کتاب مهر” و “لحن تند اسبی در اضلای پروانه شدن” به بازار کتاب آمده و شعرهایی از او نیز تاکنون به زبان های انگلیسی، آلمانی، اسپانیایی و رومانیایی در مجموعه شعرهایی مشترک همراه با شاعران مطرح کشورهای مختلف نشر شده است. اوهمچنین، کتاب “سانسور در افغانستان” را نیز پیش از این به نشر رسانده است.

ارتباط نزدیک آقای میرهزار با بسیاری از شاعران در کشورهای مختلف دنیا به او شناخت خوبی از شعر معاصر و زنده ی دنیا داده است. با توجه به این شناخت از ادبیات معاصر، باید دید کارهای آینده ی او در زمینه ی ادبیات کدام مسیر را می پیماید.

منابع:
یک:
www.kamranmirhazar.com
دو:
www.2010en.poetry.nl
سه:
www. poetryinternationalweb.org
چهار:
www.festivaldepoesiademedellin.org
پنج:
www.passaporta.be