مدال آوران ورزش افغانستان؛ روح الله نیکپا
مهدی رستم‌پور خبرنگار و مفسر ورزشی| بی بی سی فارسی
وقتی در المپیک پکن با هوگوی آبی از سد حریف اسپانیایی گذشت تا اولین مدال تاریخ ورزش افغانستان در المپیک را تصاحب کند، روی شیاپ چانگ زانو زد، کلاه محافظ را از سرش در آورد. پیشانی‌اش را بر زمین گذاشت و گریست.
پیش از این بهترین مقام افغانستان در تاریخ المپیک، کسب رتبه پنجمی محمد ابراهیمی در وزن ۶۳ کیلوگرم کشتی آزاد المپیک ۱۹۶۴ توکیو بود. او در آن رقابت‌ها یک پله بالاتر از محمدابراهیم سیف پور از ایران در رده پنجم قرار گرفت. ابراهیمی همچنین مدال برنز همین وزن از بازی های آسیایی ۱۹۶۲ جاکارتا را نیز در اختیار دارد.
روح الله نیکپا در سال ۱۳۶۶ به دنیا آمده. چهار برادر دارد و یک خواهر. خودش کوچکترین فرزند پسر خانواده است.
تکواندو را از ده سالگی نزد استاد همایون رضایی آغاز کرد. سپس تمریناتش را در باشگاه ورزشی چار قلعه وزیر آباد نزد خیرالدین عالمیار ادامه داد.
خانواده‌اش مدتی به ایران مهاجرت کردند و او نیز عضو تیم پناهندگان افغانستانی در ایران بود.
سال ۱۳۸۳ به کابل بازگشتند. روح الله هم در تیم ملی افغانستان رموز این رشته را از محمد بشیر ترکی و مین سین هاک اهل کره جنوبی آموخت.
نیکپا پیش از المپیک در رقابت‌های مختلف به روی شیاپ چانگ رفت و تجربه اندوزی کرد. در تورنمنت ایران برنده مدال طلا شد.
در مسابقات آزاد کره که در آن بیش از ۳۰ کشور شرکت داشتند، با شکست دادن ورزشکارانی از کویت، بلژیک و ژاپن مقام سوم را به دست آورد. در کاپ سریلانکا نیز روی سکوی نخست ایستاد.
در مسابقات قهرمانی آسیا در ویتنام که گزینشی المپیک هم بود، حریفانی از پاکستان، تاجیکستان، قرقیزستان و تایلند را شکست داد و سپس با شکست مقابل بهزاد خداداد از ایران ضمن کسب مدال نقره، سهمیه شرکت در المپیک را کسب کرد.
المپیک پکن – برنز
او سه سال قبل در المپیک پکن و در وزن ۵۸ کیلوگرم یعنی ۱۰ کیلو کمتر از وزن کنونی‌اش، روی سکوی سوم ایستاد تا اولین مدال تاریخ ورزش افغانستان در بازی‌های المپیک را به گردن بیاویزد.
او در آن بازی ها ابتدا مقابل تونکات لهونت از آلمان پیروز شد. در دور اول رقابت های این وزن یعنی ۵۸ کیلوگرم، رضا نادریان نماینده ایران با شکست مقابل مارسلو ونسلاسیو از برزیل، از دور مسابقات حذف شد. زیرا رزمی کار برزیلی خودش در دور بعدی به راموس اسپانیایی باخت.
نیکپا هم در بازی بعدی مقابل گیلرمو پرز از مکزیک با نتیجه ۲-۱ شکست خورد. پرز سال قبل در همین شهر و در همین وزن، نایب قهرمان جهان شده بود.
این شکست منجر به حذف نیکپا نشد. زیرا نماینده مکزیک با غلبه بر همه حریفانش راهی مبارزه فینال شد.
نیکپا هم با بازگشت به جدول رقابت‌ها، با نتیجه ۲-۱ بر مایکل هاروی از انگلستان غلبه کرد. پیروزی بعدی روح الله در حساس ترین مبارزه مقابل خوان آنتونیو راموس از اسپانیا آن هم با نتیجه جالب توجه ۴-۱، او را به روی سکوی سوم المپیک فرستاد.
راموس ۳۲ ساله، یک سال قبل از المپیک در چین روی سکوی نخست جهان ایستاده بود. شهرت دیرپای او اما به سال ۱۹۹۷ باز می‌گشت که در مسابقات جهانی هنگ کنگ موفق شد روبرتو کروز از فیلیپین را شکست داده و برای نخستین بار قهرمان جهان شود.
زمانی که راموس قهرمان جهان بود، روح الله نیکپا یک پناهجوی گمنام و نوجوان در کشور همسایه بود و بی بهره از حداقل امکانات. اما او آنقدر پیشرفت کرد و در مواجهه با سختی‌ها از خود استقامتی کم نظیر نشان داد که سرانجام، رقیب سرشناس و باتجربه خود را به زانو در آورد.
خوتچاوال نایب قهرمان جهان از تایلند، پدرو پووا از پرتغال، رایان کارنلی از استرالیا، رضا نادریان از ایران و ونسلائوی برزیلی از جمله چهره های سرشناس اما ناکام وزن نخست از رقابت های تکواندوی المپیک پکن بودند.
این اتفاق، بازتاب بی نظیری در افغانستان داشت و صدها نفر در فرودگاه کابل همراه با مقامات دولتی به استقبال او رفتند و جشنی باشکوه را برای قهرمان ملی شان رقم زدند.
به پاس مدال المپیک، حامد کرزی رییس جمهور افغانستان نیز از او تجلیل کرد.
کاروان ورزش افغانستان فقط با چهار ورزشکار در المپیک پکن شرکت کرده بود اما درخشش نیکپا باعث شد آنها دست خالی به کابل بازنگردند.
وقتی نیکپا به سرزمین خود بازگشت؛ رامین انوری خبرنگار از کابل در گزارشی برای بی بی سی فارسی از سر دادن شعار “روح الله نیکپا، افتخار افغانستان” و نصب پوسترهای بزرگ نیکپا توسط مردم افغانستان خبر داد.
رییس کمیته المپیک افغانستان هم گفت: “در المپیک هر کشور به تناسب سرمایه گذاری خود مدال آورد. و جالب است که افغانستان با هیچ سرمایه گذاری توانست مدال برنز بگیرد.”
حضور در دومین المپیک
در بازی‌های آسیایی گوانگجو، او پس از غلبه بر رقیب ازبکستانی‌اش در مرحله یک هشتم نهایی مغلوب نماینده تایوان شد و از دور مسابقات کنار رفت.
اما در بیستمین دوره رقابت‌های جهانی تکواندو به میزبانی کره جنوبی، روح الله نیکپا از افغانستان مدال برنز وزن ۶۸ کیلوگرم را نصیب خود کرد.
او ابتدا ۱۳-۷ بر دوریان الکساندر از ترینیداد و توباگو غلبه کرد و سپس اریک اوسورنیو از مکزیک را ۸-۴ شکست داد.
این تکواندوکار با تجربه و عنوان دار، در مرحله یک هشتم نهایی نیز در دیداری نزدیک، بات سیزارتا از کانادا را ۷-۶ پشت سر گذاشت.
اما مهم‌ترین پیروزی او در یک چهارم نهایی رقم خورد که برای قطعی کردن مدال برنز، محمد ابولیبده از اردن را با نتیجه ۷-۴ پشت سر گذاشت تا مدال برنز خود را مسجل کند.
رزمی کار سرشناس افغانستانی در مرحله نیمه نهایی با حساب ۱۲-۵ به محمد باقری معتمد از ایران و قهرمان سال ۲۰۰۹ جهان در کپنهاگ باخت.
در فینال این وزن، ضروت تازه گل از ترکیه با نتیجه ۹-۸ از سد باقری معتمد گذشت و طلا گرفت. روح الله نیکپا از افغانستان و مارتین استامپر از انگلستان نیز به اتفاق، روی سکوی سوم رقابت‌ها ایستادند.
روح الله نیکپا که حالا ۲۵ ساله است، سهمیه المپیک را در رقابت‌های گزینشی منطقه آسیا به میزبانی بانکوک کسب کرد. او در وزن ۶۸ کیلوگرم به اتفاق محمد ابولیبده از اردن و دیمیتری کیم از ازبکستان موفق شد جواز شرکت در دومین المپیک دوران ورزشی اش را کسب کند.
تکواندو در بازی‌های المپیک در چهار وزن برگزار می شود. نیکپا در پکن در وزن ۵۸ کیلوگرم که وزن اول است به روی شیاپ چانگ رفت. در لندن اما در وزن دوم یعنی ۶۸ کیلوگرم به مصاف حریفان خواهد رفت.
رقبای اصلی او یکی از دیگری عنوان‌دارتر و با سابقه‌تر هستند. گرچه روح الله نیز با اغلب آنها مبارزه کرده و نامش در جمع مدعیان است.
غیر از باقری معتمد (ایران) و ثروت تازه گل از ترکیه که قهرمان جهان است، دیگو سیلوا از برزیل و ایدولیو ایزلاس مکزیکی هم در یک سال گذشته کارنامه درخشانی داشته‌اند.
نمایندگان انگلستان، امریکا و صربستان هم مانند سایر شرکت کنندگان این وزن از جمله روح الله نیکپا، چشم به تصاحب یکی از مدال‌ها دوخته اند.