علی زاده
چند روز قبل دو پناهجو از جمله یک افغانستانی درجنوب ایتالیا توسط قاچاقبران کشته شد. خبر مذکور خطرناک بودن مسیر رسیدن پناهجویان به مقصد را بیشتر روشن نموده است. پناهجویان با آغاز حرکت از محل سکونت خویش اغلب چندین کشور و مرز را بشکل غیرقانونی طی نموده که این سفر تا رسیدن به کشورهای پناهنده پذیر یک چالش دشوار، خطرناک و بعضاَ مرکباریست و پناهجویان برای فرار از مشکلات امنیتی وغیره آنرا متقبل می شوند و به آرزوی ایجاد یک زنده گی همراه با امنیت و آرامش برای خانواده خویش هزاران کیلومتر مسافتی پرخطر را می پیمایند.
پناهجویان افغانستانی نیز موانع و خطرات جدی، پیچیده و غیرقابل پیش بینیی را در مسیر رسیدن به مقصد باید عبور نمایند. بررسی پیچیده گی، دشواری و خطرات فرا روی پناهجویان افغانستانی در راه رسیدن به مقصد کتابی بزرگی را می طلبند که در این نوشته چند نمونه آن مختصراَ بیان و تنها به مسیرهای عمده ای مورد استفاده درحال حاضر اشاره میگردد.
۱. طی مسافه ها در داخل افغانستان بخشی کوچکی از مشکلات بوده، دربرخی از مسیرها میزان خطرو چالش برای شماری از مردم همواره با نوسانات بسیار زیاد، غیر قابل پیشبینی و همیشه درحال تغییر می باشد.
۲. گذر از مرز و عبور از ایران برای پناهجویان که اغلب بدون پاسپورت و ویزه سفر می نمایند. دشوارمملو از توهین، تحقیر، دلهره، ترس و بعضاَ همراه با خطرات زندان، شکنجه، رد مرز اجباری و حتی خطر مرگ را به همراه داشته میتواند. ( واقعیت های تلخ ی زندانیان سفید سنگ، سیاه تله و تیرباران این سو و آنسوی مرز و همینطور سپردن پناهجویان بدست طالبان….نمونه های از آن مشکلات است.)
۳. عبور از مرز ایران به ترکیه نهایت دشوار و شرایط جنگی میان ارتش ترکیه و مخالفین “کرد تبار” در آن کشور باعث گردیده تا نظامیان ترک به هر جنبنده در حال تردد در خطوط مرزی شلیک نمایند. همچنین کوه های صعب العبور وسخره های پرد کننده در نقاط مرزی تاحال زنده گی شمار زیادی از عابران پناهجو را گرفته است. خطر رهزانان و گروگان گیران در مسیر رسیدن به اسطنبول و همینطور زندان، رد مرز، دشواری های ناشی از پیاده روی های طاقت فرسا درکوه، تپه، جنگلات و غیره ، ظلم و شکنجه های روحی تحمیل شده توسط قوچاقبران وغیره و غیره کمترین تهدیدات و مشکلات متوجه پناهجویان در آن مسیر است.
۴. آب های میان کشورهای ترکیه، یونان، ایتالیا و همینطور اندونزیا و استرالیا تاحال هزاران پناهجو را بلعیده است. مشکلات زنده گی ایام گذر در یونان و اندونزیا هرکدام داستان های دلخراشی را حکایت میکنند.
۵. واقعیت های تلخ و خطرناکی ناشی از سفر با تریله و کانتینرهای کشنده در مسیرهای یونان، ایتالیا و همچنین فرانسه و غیره با انگلستان تاحال صدها پناهجو را بکام مرگ فرو برده است. بی سرپناهی، زنده گی درپارک ها، خوابیدن در استیشن، پناه بردن بر صندوق و انباشته های کثافات برای نجات از سرما و همچنین جدائی میان اعضای خانواده در اثری مفقودی یا تلفات یک یا شماری از آنان و ده ها مشکلات کوچک و بزرگ دیگر همه درپهلوی خطر باعث فشارهای روانی فراوان نیز در این سفرهای غیرقانونی میباشد.
پناهجویان که موفق می شوند با پشت سرگذاشتن تمام مشکلات و خطرات درمسیر راه “در پهلوی علتی که آنانرا مجبور به ترک وطن و جستجوی پناه گاه نموده است.” جهت آغاز یک زنده گی جدید در امنیت و آرامش با عالم از رویا، در یکی از کشورهای پناهنده پذیر، تقاضای پناهنده گی می نمایند، که ناگهان یکی پی دیگری با واقعیت و چالش های جدی و جدیدتر مواجه می شوند.
شروع دشواری های جدید برای یک پناهجو همیشه همراست با آغاز جریان طی مراحل رسیده گی به دوسیه ی پناهنده گی وی که همیشه دارای پیچیده گی های بظاهر ساده است. اغلب پناهجویان بخاطر جدی تلقی نکردن سوالات مطرح شده از آنان در هنگام مصاحبه ها، با درد سرهای بسیار پیچیده ی آشنا می شوند. نوشته های قبلی در باره اهمیت ارائه تذکره و علت جستجوی پناهگاه و ترک وطن که طی شرح مختصری نشر کردید. در ادامه همان صحبت ها اینک اهمیت شفافیت و دقت بیان درباره مسیر راه الی رسیدن به مقصد در هنگام مصاحبه، نکاتی را مختصراَ با علاقمندان در جریان می گذارم.
البته اداره بررسی کننده تقاضای پناهنده گی بسیارعلاقمند است تا بدانند که پناهجو با استفاده از کدام مسیر و چگونگی عبور از سرحدات به مقصد رسیده است. یکی از دومصاحبه اصلی درجریان پس از تقاضای پناهنده گی بیشتر به مسیر رسیدن به مقصد اختصاص یافته است که اهمیت موضوع چگونگی رسیدن پناهجو را برای اداره مهاجرت کشور های پناهنده پذیر آشکار می نمایند.
اغلب پناهجویان با ارائه جواب های غیر شفاف و بدون جزئیات میخواهند بشکلی از موضوع وسوالات مطرح شده فرار نموده، از دادن جواب روشن و دقیق طفره بروند. مطابق مشاهدات و تماس های شخصی با پناهجویان در هالند روشن شده است که بعد از اواسط سال ۲۰۱۱ اداره رسیده گی کننده به تقاضای پناهنده گی ، موضوع مصاحبه و جوابات ارائه شده توسط پناهجویان در رابطه به مسیر رسیدن به این کشور را نسبت به قبل بسیار جدی گرفته و درصورت عدم معلومات کافی و دقت در ارائه تاریخ و تقاطعهای عبوری در مسیر راه، اکثراَ به متقاضی جواب رد یا منفی میدهند. طبق امار های تخمینی پناهجویان میتوان گفت که در تقریباَ ده ماه گذشته، فیصدی زیادی از پناهجویان به همین علت جواب رد یا منفی دریافت نموده اند. بنابرین هنگام که یک پناهجو با سپری نمودن آن همه خطرات و مشکلات به یک کشور امن میرسد، اما بخاطر عدم دقت و شفافیت دربیانات خویش از مسیر راه، تقاضای پناهنده گی وی رد و جواب منفی دریافت می نمایند. تصور آنهم برای یک پناهجو دردناک می باشد.
وضعیت کنونی بسیار مشکل بنظر میرسد که توضیحات متقاضی با اندکترین خلا در رابطه به” مسیر راه” مورد قبول وپذیرش اداره مهاجرت قرار بگیرد. تشریح مسیر رسیدن به مقصد از جانب پناهجویان، با فرمول های بسیار پیچیده از جانب اداره مهاجرت بررسی می گردد. بناً پناهجویان برای اخذ پناهنده گی باید در رابطه به سوالات مطرح شده بسیار با دقت و اطلاعات کامل جواب بگویند.
چند مثال می آورم تا عمق صدمه پذیری دوسیه پناهجویان از این ناحیه روشنتر گردد.
مامورین مصاحبه کننده اغلب هنگام مصاحبه و پس از جواب های متقاضیان از آنان درخواست اسناد ” مدرک” برای اثبات گفته های شان می نمایند. مثلاَ: عبور از مرز ترکیه تا یونان و یا یونان تا ایتالیا را میخواهند “پناهجو با ارائه مدرکی گفته های خویشرا ثابت کنند.” اغلب بل تکسی، کشتی، ملی بس، قطار و یا دیگر اسنادی که ثابت نمایند، پناهجو آن مسیرها را همانطوریکه شرح داده، طی نموده باشند. همینطور مدارک برای راه های یونان، ایتالیا، فرانسه و غیره نیز مطالبه می گردد. درصورت که متقاضی از مسیرهای هوائی به هالند و یا دیگر کشورها رسیده باشند. پاسپورت و تکت طیاره ی مورد استفاده از آنان مطالبه می گردد.
قبلاَ: پناهجویان هنگام مطالبه چنان اسنادی از جانب مامورین اداره مهاجرت اغلب می گفتند: اسناد را قوچاقبر گرفت. یا پاره نموده و دور انداختم و غیره که فعلاَ، اینگونه جواباتَ برای مامورین اداره مهاجرت قابل قبول نبوده و این چنین جواب را عدم همکاری متقاضی با اداره مهاجرت تلقی و مطابق یکی از ماده های قانون پناهنده پذیری از حق قضاوت بدبینانه در قبال پناهجو استفاده و جواب رد یا منفی را برای وی درنظر میتوانند بگیرند.
برخی از پناهجویان که هنگام عبور از هالند به مقصد دیگری با پاسپورت های تقلبی دستگیر شده اند. اغلب ماه ها مجبور به تحمل زندان گردیده و پس از تقاضای پناهنده گی اکثراَ جواب منفی دریافت نموده اند. اینجاست که پیچیده گی موضوع یعنی “بررسی مصاحبه” مسیر راه پناهجویان بیشتر ظاهرمی گردد.
خیلی از اشخاص آگاه در زمینه پناهجویان عقیده دارند که استفاده از حق قضاوت های بدبینانه درقبال پناهجویان، برمبنای تلقی عدم همکاری پناهجو دربیان معلومات دقیق از مسیر راه یک بهانه جوئی میدانند. علت اصلی عدم تمایل به پذیرش را تلقی می نمایند. به هرصورت معلومات کافی پناهجویان در رابطه و شفافیت و دقت در پاسخ به سوالات میتواند. امکان پذیرش و قبولی آنان را منحیث پناهنده بمراتب بالا ببرد.