تهیه کننده: نرگس-ق/ عکس ها از بشیرپیک
روزشنبه به تاریخ ۱۰.۰۳.۲۰۱۲ طی مراسمی باشکوهی در شهر هلسینکی باحضور شخصیت های افغانی وصدها تن از پناهندگان ومهاجرین افغانستانی مقیم در فنلند ، از مقام وشخصیت شهید مزاری تجلیل به عمل آوردند. این همایش بزرگ به ابتکار ستاد مردمی هفدهمین سالگرد شهادت شهید مزاری درفنلند دایرشده بود و رهروان راه شهید مزاری با آرمانهای عدالتخواهانه اش تجدید میثاق نمودند.
محفل که تحت عنوان مزاری ومبارزه با تبعیض نژادی دایرشده بود سخنرانان در باره شخصیت شهید وحدت ملی استاد مزاری صحبت نموده وپیرامون موضوع این همایش فرهنگی مطالبی نیز ارائه شد.
مجلس یاد بود با تلاوت از کلام الله مجید توسط محترم آقای اسدی آغاز گردید سپس محترمه خانم عزیزه محمدی مجری این مراسم از حضار دعوت نمود تا به پا خواسته وآنگاه سرود ملی در فضای تالار طنین انداز گردید.
سپس مجری برنامه از چهار شخصیت های حاضر درجلسه خواست که درجایگاه هیئت رئیسه این گفتمان فرهنگی که در سالیاد بابه مزاری تدویر یافته است حضور یابند.
انگاه ازآقایان محترم داوود رزمیار سابق سفیر افغانستان درمسکو ، محترم استاد شاکر قبلا استاد دانشگاه درافغانستان ، محترم سرورتوفان از فعالان سابقه دارسیاسی اجتماعی و محترم انجنیر ضیاالحق مومنی ازفعالین فرهنگی اجتماعی درفنلند خواسته شد که به جایگاه تشریف آورده با حسن حضور شان به شگوه محفل بیفزایند.
جایگاه هیت رئیسه این مجلس و انتخاب شخصیت ها ، وحدت ، همبستگی اقوام وملیتهای با هم برادر را تمثیل می کرد، این انتخاب و ابتکار دست اندرکاران یکی از نکات مهم وبرجسته ی این گردهمایی بود و در راستای تحکیم وحدت وبرادری به نمایش گذاشته شد.
مراسم با مقاله ی توسط محترم اقای حسن بهادری آغازگردید که وی درقسمتی ازآن مقاله چنین گفت: هفدهمین سالگرد شهادت رهبر شهید استاد عبدالعلی مزاری در حالی به تجلیل می نشینیم که بیشتر از هروقت و زمانی به عمق ارزشهای اندیشه و افکار عدالت خواهانه و وحدت طلبانه او پی می بریم.از اینجاست که تجلیل ازمزاری در واقع تجلیل از عدالت اجتماعی، آزادی خواهی، آزادی بیان و اندیشه و تجلیل از زنده نگهداشتن هویت ملی و فرهنگ شجاعت، صداقت، مردانگی و مقاومت می باشد.
درادامه ی مقاله ی خود چنین بیان داشت : استاد مزاری در عوض نظام های غیر ملی و غیردموکراتیک اصل مشارکت ملی اقوام کشور را به تناسب نفوس، لیاقت مسلکی و اداری شان دردولت وقت مطرح نمود.
پس از ایشان ، آقای سید جاوید عظیمی پارچه شعری زیبای را به خوانش گرفت . آنگاه آقای ذاکرحسین دانش مقاله ی تحت عنوان عدالت اجتماعی و مبارزه با تبعیض از دیدگاه شهید مزاری را قرائت نمود و درقسمتی از این مقاله چنین آمده بود : شهید مزاری معتقد بود که برای ایجاد صلح و ثبات پایدار و دستیابی به اهداف و ارمانهای ملی، باید برابری حقوق همه افراد – صرف نظر از وابستگی های قومی، مذهبی، زبانی وگروهی در کشور به رسمیت شناخته شود و همه اقوام از حقوق برابر و عادلانه در جامعه برخوردار شوند.
پس ازقرائت مقاله ، شاعرجوان یماجان روستا قطعه شعری را بدین مناسبت تقدیم حضار نمود.
آنگاه پیام خانواده رهبرشهید بابه مزاری توسط محترمه خانم مهناز حیدری برای حاضران در محفل قرائت گردید.
بعد از پیام کلیپ توام با سرود از تشیع جنازه رهبرشهید پخش شد این سرود وتصاویرتشیع فضای محفل مبدل به حزن واندوه گردید.
آنگاه محترم آقای عبدالله عظیمی مقاله ی خود را به خوانش گرفت که درقسمتی ازآن چنین امده است : مزاری از پس تاریخ الم ناک کله منارها و جور خفقان برخواست و با لحظه لحظه برخواستنش هویت لگد مال شده گم شده ومحکوم شده قومش را هویدا کرد.
مزاری امد تا ضربه ستم را از گرده وگردن ستم دیده گان وطنش برادرد و زخم های خون چکان بند جوالی را مرحم باشد.
درقسمتی دیگری چنین بیان داشت: مزاری صدای عدالت وعدالت خواهی بود او به اقتدار گرایان گوش زد کرد که زمان
منافع غیر ازمنافع مردمش نداشت ارزو کرد که در کنار مردمش خونش بریزد وخداوند به ارزوی مقدسش خیلی زود رساند
نحوه رفتن مزاری نیز افتخار افرین بود برای قومش زیرا او مثل شیردربیشه عدالت خواهی وبرای رسیده به هدف مقدسش به زنجیر کشیده شد وشهید شد به همه ثابت کرد که ترس مال بزدلان است و جیفه مال شغالان . واین چکیده را اگر زیاد است چکیده کنید.
سپس نوبت به یکی یادگاران حماسه غرب کابل محترم اقای نصرالله پیک فرا رسید او که با به تصویرکشیدن این مقاومت لحظات آنرا جاودانه ساخته است وبرای نسل فردا سپرد تا تاریخ را با این تصاویر مستند ومستدل گردد. وی در قسمتی از صحبتهای خود چنین گفت: مردم آگاه ما با راه وارمان بابه مزاری است. تجلیل از مزاری تجلیل از عدالت است تجلیل از مقام انسان مصلوب وتاریخ بردگی است. هزاره ها امروزاز سرنوشت خون بار وتاریخ اسارت بار انسان تجلیل می کند .
عدالت خواهان کشور بیدا د را تبعیض را انحصار را و بردگی را و پروسه کله منار سا زی را در تاریخ افغانستان، نفی نفرین می نماید. هزاره ها خواهان احقاق حقوق برابر وبرادر در کشور است خواهان عدالت د رجامعه ای انسانی افغانستان است که درافغا نستان دیگر از تبعیض اثری نباشد. در ادامه افزود: سال ۱۳۷۱ یک بود که بابه مزاری وارد کا بل شد ما در کدر کمره فلمبرداری گام های استوار بابه مزاری را در زمین کابل ثبت می کردیم. بابه مزاری سه سال در کابل با مردم زندگی گرد سخن گوی مرد م اش بود وارمان عدالت خواهی را در کشور فریاد می کرد. در این سه سال ، تحوالت بسیار بزرگی در کشور رو نما گردید؛ جنگ بود اتش خون بود اما در کنار جنگ دیدا رهای بسیار عمیق دیگر برای حل معضله کشورما افغانستان نیز جاری بود.
من مطلب را که تدارک دیده ام نمی خواهم ان را تکرار کنم؛ فرصت بیان آن بسیار فراهم می شود که وقت عزیزان را بگیرم اما امروز روز با به مزاری است روز که نام ان مرد تاریخ ومرد حق وعدالت خواه کشور در اینجا ؛ جاری است ویاد اش گرامی داشته می شود.
فقط می خواهم سخنان چندی از آن پشوای خلق محروم را با شما در میان بگذارم نمی خواهم که بشتر از این وقت تان گرفته شود اینک گزیده ای از سخنان بابه را برای شما باز خوانی می نمایم:
” من به صـراحت می گویم، که هرکس برای حـذف و دشمنی ملـیت ها حرف بزند، خائـن ملی افغانستان است“
“اگر شما شخـصیت تاریخی و سیاسی داشته باشید، هیچـگاهی زیر بار زور و ظلم نمی روید و ذلت و تحقیـر را تحمل نمی کنید”
“هرکسی که بیـاید تضـاد ملی را به وجود بیـاورد، ما آن را خائـن ملی می دانیم و علیـه آن هستیـم“
”همه می دانــیم که در گذشته واحــدهای اداری در افغانستان عـادلانه نبـوده انـد”
”من هیچ وقت نه شـیعه گفته ام و نـه ســنی، بعد از این نیز نخـواهم گفت“
”موضـعِ ما بر اساس منـافع مردم ماست“
”هر طرحی که به صـلح و امنیت و آرامش دایمی مردم ما بیـنجامد، آن را قبول داریم”
“ما می خواهیم ستم های چندین قـرنه بر مردم افغانستان پایان یابد و جامعه ای به وجود آید که در آن از تبـعیض، برتری طلبی، تفـاخُر و افزون خواهی خبری نباشد و…
بلی دوستان این بود گزیده ی از سخنان با به، که برای شما انتخاب و قرائت شد. ولی خوب است که شما سخنان بابه مزاری را که این قسمت را بصورت کلیپ وید یویی اماده کرده ام مستقیم از زبان خود بابه بشنوید ، این سخنرانی حدود ۱۸ سال قبل ایراد گردیده است-
پخش این سخنرانی که موضعگیری های برحق مردم ما را بیان میکرد حال هوای دیگری به محفل داد.
پس از آن محترم آقای نبی قانع زاده تحت عنوان صد سال تبعیض علیه هزاره ها از حاکمیت عبدالرحمن تا امارت طالبان به سخنرانی پرداخت. وی گفت: اینکه می گویند ۶۲% درصد هزاره ها در زمان عبدالرحمان خان نا بود شده اند آیا این یک ادعاست ؟ یا که سند هم وجود دارد .
باستناد از تاریخ تشیع استاد یزدانی پیرامون این مطلب مطالبی را ارائه نمود . در ادامه با استناد از کتاب تاریخ ملی هزاره نوشته تیمورخانف ترجمه عزیز طغیان صفحه ۲۶۱ می نویسد: دریکاولنگ از مجموع ۱۷۰۰خانوار فقط ۷۰۰ خانوار باقی مانده بود. طبق اطلاع منابع رسمی قبل از شورشهای سالهای ۱۸۹۲-۱۸۹۳ طایفه بهسود دارای تعداد ۲۰ هزار خانوار بودند ولی بعد از سرکوب شدن شورشها (نظربه احصائیه که به فرمان امیرعبدالرحمان خان در منطقه در ماه اگست سال ۱۸۹۴ صورت گرفته بود) تعداد آن به (۶۴۰ خانوار تنزل یافته بود یعنی طایفه بهسود در نتیجه شورشهای مذکور ۶۸ درصد از مجموع نفوس خودرا از دست داده بود.
درادامه به تلخ ترین نکته دوران سیاه عبدالرحمانی اشاره نموده گفت: در صدوچند سال پیش زن وفرزند هزاره در بازارهای قندهاربه فروش رسیده است با استناد ازکتاب تیمور خانف صفحه ۲۶۵ تمام این کارها توسط فرمان و اوامر امیرعبدالرحمان درسال (۱۳۱۱هجری قمری مطابق ۱۸۹۴ میلادی) قانونی شده بود.
قیمت بردگان به حیث مالیات به خزانه دولت فرستاده می شد ، برده فروشی دربین هزاره ها چنان اوج گرفته بود که معلومات رسمی دولت نیز به شکل ذیل آن تذکر می دهد:
اواخرقرن نوزده وآغاز قرن بیستم فقط درمنطقه قندهار از خرید وفروش بردگان هزاره خزانه دولت شصت الی هفتاد هزار روپیه سالانه در آمد داشت، یعنی در بازارهای قندهار واطراف آن بردگان به قیمت مجموعی ششصد الی هفتصد هزار روپیه خرید فروش شده بودند.
قیمت یک غلام یا کنیز شصت تا ۱۲۰ روپیه بود، یعنی فقط در ولایت قندهار سالانه به تعداد ۷۲۰۰ نفر هزاره از زن ومرد فروخته می شدند.
درادامه ستمهای که در دوران پادشاهان دیگرعلیه این مردم روا داشته شده مطالبی را بیان داشته تا دوره حکومت موقت مجاهدین مطالبی بیان داشت درپایان از قتل عام ده هزار نفری در مزار شریف وکشتار صدها نفرهزاره در یکاولنک را یاد آورشده گفت: اینجاست که مزاری بزرگ علیه تبعیض موضع گرفته وراه حل های معقول و فرا قومی وملی را ارائه کرد.
پس از ایشان محترم سناتور ارزگانی یکی از شخصیتهای معزز افغاانی در فنلند به ایراد سخن پرداخت وی در ابتدا چنین گفت: امروز هفدهمین ساروز شهادت استاد مزاری را درکشورفنلاند دورهم جمع شده ایم ودرحالی از این روز تجلیل می کنیم که درکشورما بازهم بی عدالتی ها ونابرابری ها وظلم استبداد گوش فلک را کر ساخته است. استاد مزاری خواهان عدالت ،برادری و برابری بود اینکه می گوییم برادری اگر برابر نباشیم برادری به جایی نمی رسد.
ارزگانی در قسمتی دیگری از سخنان خود چنین گفت: برادری که قبل ازمن صحبت کرد گفت در چند مرحله از تاریخ ظلم بی حد وحصری علیه هزاره ها صورت گرفته است شروع اش دوره عبدالرحمان خان پایان اش دوره طالبان میباشد عبدالرحمان به همه اقوام یعنی پشتونها ، ازبکها وتاجکها ظلم کرده است اما ظلم بیشترعلیه هزاره ها روا داشته است. وی در ادامه گفت هزاره ها در سه مرحله مورد تاخت تاز قرار گرفته است : ۱- دوره عبدالرحمان خان ۲- دوره حفیظ الله امین ۳- دوره طالبان .
سناتور ارزگانی در رابطه با شخصیت استاد مزاری چنین بیان گفت : استادمزاری جرمی نداشت به خاطر رهایی ملت از تبعیض مبارزه کرد آنچه مزاری گفته عدالت برادری وبرابری گفته وباید آن راه تعقیب گردد. وی در پایان با قطعه شعری از علامه بلخی سخنان خود را پایان بخشید.
پس از ایشان محترم اقای رفیق رجا به جایگاه تشریف آورده به سخنرانی پرداخت وی درابتدا چنین گفت: محفل امروزی ما تحت عنوان ” گفتمان فرهنگی ” مزاری ومبارزه با تبعیض نژادی در افغانستان است قبل از اینکه وارد بحث شوم باید بدانیم
که تبعیض نژادی چیست؟ تبعیض نژادی در واقع نفی موجودیت انسانی کسی دگیری بشکل شخصی یا گروهی است. با نفی موجودیت دیگری قصد انکار حقوق انسانی؛ ازادی ها وارزشهای انسانی او است.
مورد یا دلیل تبعیض نژادی ,مذهبی ویا هر آن چیزی که باعث تفاوت وگروه بندی های انسانی میشود می باشد. اما معمولا از تبعیض منظور تبعیض ها ی نژادی است که در طول تاریخ جریان داشته است. تبعیض گر معمولا آنهای است که از اعمال تبعیض, امتیاز های نژادی ومذهبی را جستجو می کند. یعنی نژاد را باعث برتری خود دانسته و وزمینه ای محرومیت کسانی دیگر را فراهم می اورد.
محرومیت های تاریخی در اثرتبعیض و نابرابری های ملی در ابعاد گوناگون یک وقعیت تاریخی است که در اکثریت کشور های جهان ونیز در افغانستان رخ داده است. قومی ونژادی به دلیل برتری خواهی های نژادی ومذهبی به قتل عام های وحشتناک دست زده است. با این واقعیت معمولا چند نوع بر خورد صورت گرفته است اما در افغانستان پس از سقوط حکومت نجیب راه حل مقابله بالمثل ودیگری راه حل ملی , عادلانه وازادی خواهانه میان ملیت های محروم مطرح گردید.
ایشان درادامه چنین گفت: راه حل اول: اینکه برخی احزاب جهادی با اتکاء, بر نیروهای بیگانه تا سرحد صدمه به استقلال ملی ویا بازگشت دوباره فاشیسم به قدرت برای سرکوب اقوام وملیت های دیگر به هر توطئه ای دست زدند.
راه حل دوم: اصالت وبها دادن بر انسان وبه رسمیت شناختن ارزشها وحقوق انسان بدون هیچ پیش شرط دیگری . درین راه حل , نژاد وتفاوت های دیگرباعث امتیاز کسی بر دیگری نیست. شهید مزاری این راه حل را بر گزید. وبرای ایجاد حکومت ملی ومستقل بدون دخالت وحضور خارجی ها تا مرز شهادت ایستاد واز موقف ملی ومستقل خویش دفاع کرد. با نفی ورد طرح کشور های بیگانه وهمسایه مبنی بر مصالحه وانحراف از اصول ملی ومستقل ؛ استقلال رای ؛ تعهد وغرور ملی خود را نشان داد وشهادت را آگانه بر گزید.
(منظوراین نیست که چه راه حل های تا هنوز برای حل مسئله ای ملی مطرح شده است بلکه منظوراز دو گونه راه حل است که پس از سقوط نجیب میان تاجیک ها وهزاره ها مطرح شد. چون برای حل مسئله ای ملی راه حل های مختلف مطرح شده است. یکی از ان راه حل ها ” غلبه” است. راه حل که باید به وسیله ای زور وغلبه ومحو هویت های فرهنگی وزبانی غیر افغان ؛ ملت افغان ایجاد کرد. مثل نظریه طالبان وتئوریسن نیکتای دار اش : روستا ترکی ….)
در آستانه ورود احزاب جهادی به کابل قرار داد جبل السراج میان شهید مزاری , دوستم ومسعود به امضاء رسید . متن قرار داد مبنای ایجاد حکومت ملی ومتکثر ومشتمل بر تمام اقوام وملیت های افغانستان بود.این توافق پیام روشنی از پایان تاریخ تبعیض نژادی داشت.اما با شکست این توافق در واقع شکست اعتماد بود که میان ملیت ها واقوام در طول تاریخ ایجاد شده بود. از سوی دیگر زمینه سازی بود که به امدن طالبان منجر شد.
آنگاه محترم آقای داوود رزمیار با قرائت پارجه شعری به ایراد سخن پرداخت : وی گفت من آمادگی برای صحبت نداشتم فضای با شکوه مرا واداشت که چند دقیققه ی صحبت نمایم.
این مجلس به مناسبت هفدهمین سالگرد شهادت استاد مزاری برگزارشده است من با صحبتهای که دراینجا صورت گرفت نه تنها موافق هستم که حمایت وپشتیبانی خودرا هم ابراز میدارم فقط در یک موردیکه دوست گرانقدرم اقای قانع زاده صاحب شمردند یک دوره تاریخ از دوره عبدالرحمان خان تا طالبان استثنات را هم انگشت گذاشتند امیدوارم هستم با من موفق باشند مراحل دردناک اش را هم سناتور صاحب اشاره کرد نه تنها علیه ملیت هزاره علیه سایر ملیتها به خصوص علیه روشنفکران افغانستان اقدامات دور از انصاف صورت گرفته ، در حدود حاکمیت جمهور افغانستان به کمی ها ، کاستی ها ، زشتی ها و درشتی ها نمی پردازم حاکمیت جمهوری افغانستان از ریشه علیه هر نوع تبعیض بود .
درادامه سخنان خود چنین بیان داشت: بعد ازسقوط حاکمیت جمهوری افغانستان در اولین دیداربا باز مانده های حاکمیت با استاد مزاری که در کابل به این منظور انعقاد پیداکرده بود. چنین گفت: باید از خون ریزی جلو گیری شود و وحدت ملی در افغانستان حفظ گردد.
رزمیار در رابطه با اوضاع جاری گشور اضافه کرده گفت: سه هفته در کابل بودم دو روز است که برگشته ام . ایشان وضعیت کابل را چنین ترسیم نموده گفت: وضع پیچیده در کابل حکمفرماست شعار وحدت ملی که استاد مزاری می گفت ، تاکید می کنم این شعاریست نسبت به هر روز در کابل مطرح است وحدت ملی به خاطر حفظ استقلال مورد بحث است. وی بااین شعار سخنان خودرا پایان بخشید زنده باد استاد شهید مزاری و آرمان هایش.
درپایان حسن ختام محفل ، محترم اقای دکترعبدالحسین مهدوی مسئول ستاد مردمی گرامیداشت هفدهمین سالگرد شهید مزاری طی سخنان یاد وخاطره رهبرشهید استاد مزاری را گرامی داشته از همه مردم به خاطر سهم گیری دراین گرامیداشت و از همه کسانیکه در برگزاری این مجلس به هر نحوی کمک کرده است اظهار سپاس وقدردانی نمود.
باقرائت سروده هایش بدین مناسبت حسن ختام محفل گردید.
آوان کشاکش بهار و دی بود
رفت از بر ما آنکه مبارک پی بود
در بدرقه گلهای شقایق جوشید
میر شهدا دیده به راه وی بود
••••••••••
افسوس که بی روی تو فرسوده شدیم
وز گردش دستاس بغا سوده شدیم
همپای تو در قلزم خون غوطه زدیم
بعد از تو پراکنده و پی سوده شدیم
••••••••••
هرچند مزاری برِ یاراست شریف
محروم ز قرب کردگار است حریف
روزی که مزاری به مزار آرامید
زان روز مزار از دو مزار است شریف
آنگاه جناب مهدوی با ذکر دعای خیر از بارگاه الهی برای مردم ، ختم محفل را اعلام نمود.
